Η πανδημία του Covid-19 έχει επηρεάσει τη ζωή μας όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχικά. Τα μέτρα αντιμετώπισης του ιού που επέβαλαν οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, όπως η αποστασιοποίηση, η καραντίνα και το κλείσιμο των καταστημάτων, άφησαν βαθιά τραύματα στις ψυχές των ανθρώπων.
Αισθήματα φόβου, άγχους, θυμού, λύπης κατακλύζουν πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι αισθάνονται ανήμποροι να αντιδράσουν στην πανδημία και τις επιπτώσεις της στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
Πολλοί αναγκάστηκαν να ξεπεράσουν τον εαυτό τους για να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, να ανακαλύψουν νέους τρόπους να επιβιώσουν σε ένα αντίξοο περιβάλλον, να μάθουν νέες δεξιότητες και να βρουν λύσεις για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των καιρών.
Οι έρευνες και τα στατιστικά αποκαλύπτουν ότι ο κορωνοϊός δεν βλάπτει μόνο σωματικά, αλλά έχει και σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, οι οποίες δεν πρέπει να υποτιμηθούν.
Τα ψυχολογικά τραύματα που έχει δημιουργήσει ο κορωνοϊός σε πολλές κοινωνικές ομάδες, ειδικά στις ευάλωτες, είναι πολλά και διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Τα πιο συνηθισμένα είναι:
Κατάθλιψη
Η κατάθλιψη πάντα υπήρχε στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά πλέον έχει αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που παρουσιάζουν συμπτώματα και η έντασή τους.
Η απομόνωση, η μοναξιά, η απαγόρευση πολλών δραστηριοτήτων εμποδίζουν τους ανθρώπους να λειτουργήσουν φυσιολογικά, να κοινωνικοποιηθούν και να έρθουν σε επαφή με τους άλλους. Επιπλέον, οι μακροχρόνιες καραντίνες έκαναν πολλούς να συνειδητοποιήσουν ότι αυτή η πανδημία είναι ένας μαραθώνιος που δεν λέει να τελειώσει, με τη γραμμή του τερματισμού διαρκώς να μετατοπίζεται. Το γεγονός αυτό φέρνει ματαίωση και ψυχική κόπωση.
Άγχος
Όλοι οι άνθρωποι νιώθουν άγχος ως κάποιο βαθμό, όμως η πανδημία εκτίναξε το άγχος σε επίπεδα που πολλοί δυσκολεύονται να διαχειριστούν. Κάποιοι αγωνιούν για την υγεία τους, άλλοι για την κακή οικονομική τους κατάσταση, άλλοι για την παρατεταμένη αβεβαιότητα της πανδημίας, δημιουργώντας έτσι συνθήκες που αυξάνουν το χρόνιο στρες, που είναι ό,τι χειρότερο για την ψυχική υγεία. Παντού γύρω μας υπάρχουν απειλές που διαρκώς καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Θλίψη / Πένθος
Σύμφωνα με τα στατιστικά, 4.3 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από κορωνοϊό, από τους οποίους οι 13.000 στην Ελλάδα. Οι ιστορίες τους, οι τραγικές αφηγήσεις ανθρώπων απομονωνομένων σε εντατικές και κλινικές covid-19, έφεραν θλίψη σε εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι βίωσαν τον κορωνοϊό στο κοντινό ή στο ευρύτερο περιβάλλον τους. Η θλίψη για την απώλεια ενός κοντινού προσώπου είναι μια δύσκολη ψυχική κατάσταση που χρειάζεται αντιμετώπιση και υποστήριξη.
Διαταραχές μετατραυματικού στρες
Τα ψυχικά τραύματα έχουν πολλές μορφές, δεν χρειάζεται να γίνεις μάρτυρας ενός εξαιρετικά τραγικού γεγονότος για να νιώσεις τις επιπτώσεις του στην ψυχική σου υγεία. Η αγωνία όταν βλέπεις τα κρούσματα και τους θανάτους να αυξάνονται ραγδαία, η απώλεια κάποιου δικού σου ανθρώπου, η απόλυση από την εργασία σου, η νόσηση από το ιό, είναι δύσκολες καταστάσεις ικανές να σου δημιουργήσουν ψυχικά τραύματα. Οι επαγγελματίες υγείας έχουν έρθει αντιμέτωποι με τραγικές στιγμές στο χώρο εργασίας τους, με εικόνες που έχουν μείνει βαθιά χαραγμένες στο μυαλό και την ψυχή τους.
Όλα αυτά είναι ζητήματα που οι κυβερνήσεις και οι κοινωνίες δεν έχουν το χρόνο να αντιμετωπίσουν με την δέουσα προσοχή.
Κρίσεις πανικού και αγοραφοβία
Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε με μηνύματα για το πόσο επικίνδυνος είναι ο συνωστισμός και η εγγύτητα με άλλους ανθρώπους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να εμφανίσουν συμπτώματα αγοραφοβίας και να παθαίνουν κρίσεις πανικού στην πολυκοσμία. Μια επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ ή μια βόλτα στο πάρκο έχει αναχθεί σε μια απόφαση ζωής και θανάτου, ενώ έχει παγιωθεί μέσα μας η αντίληψη ότι το περιβάλλον γύρω μας και οι άλλοι είναι πιθανές απειλές για τη ζωή μας.
Ενδοοικογενειακή βία
Η ραγδαία αύξηση της ενδοοικογενεικής βίας, με θύματα κυρίως γυναίκες, είναι άλλο ένα σημάδι της επίδρασης του κορωνοϊού στην ψυχική υγεία. Όλες οι χώρες καταγράφουν πάνω από 60% αύξηση στις κλήσεις έκτακτης ανάγκης από γυναίκες που έχουν υποστεί κάποιου είδους κακοποίηση από τους συντρόφους τους, κάτι που αποδεικνύει σε πόσο ευάλωτη θέση βρίσκονται. Οι γυναικοκτονίες αυξήθηκαν και όλες οι χώρες έχουν λάβει κάποιου είδους μέτρα κατά της βίας των γυναικών και μέτρα στήριξής τους, όπως τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας και δομές φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών.
Όλη αυτή η πληθώρα αρνητικών συναισθημάτων είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση κατανάλωσης ψυχοφαρμάκων, αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, κάτι που έχει καταγραφεί στην ανάλυση των λυμάτων. Επιπλέον, αυξήθηκαν τα κρούσματα διαταραχών διατροφής, με τα lockdown να μας κάνουν πιο νωθρούς και να μας οδηγούν στην κατανάλωση απολαυστικών, αλλά συχνά ανθυγιεινών σνακ.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να φροντίσουμε την ψυχική μας υγεία.
Ο μεγαλύτερος θετικός παράγοντας για τη φροντίδα της ψυχικής μας υγείας είναι η αλληλεγγύη. Υπάρχουν άνθρωποι, οργανισμοί, υπηρεσίες που είναι έτοιμοι να ακούσουν τα προβλήματά μας και να μας καθοδηγήσουν να βρούμε επαγγελματική βοήθεια εάν είναι απαραίτητο.
Δεν πρέπει να νιώθουμε μόνοι. Η πανδημία και οι επιπτώσεις της είναι κάτι που συμβαίνει σε όλους. Τα συναισθήματα που νιώθουμε είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε μια εντελώς αφύσικη κατάσταση.
Είναι σίγουρο ότι τα ψυχικά τραύματα δεν θα εξαφανιστούν από τη μια μέρα στην άλλη και χρειάζονται αντιμετώπιση από εξειδικευμένους επαγγελματίες, ανάλογα με τη βαρύτητά τους.
Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί ορισμένες χρήσιμες συμβουλές για την ψυχική σας υγεία από το Υπουργείο Υγείας.
