Πάμπολλα είναι τα γεγονότα που έβαλαν τον κόσμο σε άλλη τροχιά! Κατά τον 20ο αιώνα είχαμε ακόμη περισσότερα γεγονότα που καθόρισαν τις τύχες του κόσμου. Ένα από αυτά, έλαβε χώρα στη Γιάλτα της Κριμαίας ανάμεσα της 4ης και 11ης Φεβρουαρίου 1945. Εκεί, γράφτηκε η τύχη του κόσμου που εν πολλοίς συνεχίζει να υπάρχει. Τι έγινε εκεί; Ποιό παρασκήνιο έχει μεγάλο ενδιαφέρον;
Διαφωνία ακόμη και για το μέρος της Συνδιάσκεψης.
Όποιος αναζητά τις λεπτομέρειες εκείνης της συμφωνίας, εύκολα θα εξορθολογήσει το γιατί λίγα χρόνια μετά, προέκυψε ο Ψυχρός Πόλεμος. Το 1945 ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος περνούσε στο στάδιο του τερματισμού του. Βέβαια από το 1943 είχε ήδη διαφανεί ότι οι δυνάμεις του Άξονα θα χάσουν. Ο Τσώρτσιλ μαζί με τον Στάλιν και τον Ρούζβελτ, συζητούσαν από τον Αύγουστο 1944 και πήγε Γενάρης 1945 για να αποφασίσουν ότι θα γίνει στη Γιάλτα.
Ο Στάλιν ενέμενε στην άποψή του να γίνει σε σοβιετικό έδαφος η Συνδιάσκεψη. Ο Τσώρτσιλ είχε προτείνει την Ελλάδα, την Αίγυπτο, την Κύπρο και τη Μάλτα. Τελικά πέρασε του Στάλιν ο οποίος σχεδίαζε να εξαντλήσει τους οργανισμούς των Τσώρτσιλ και Ρούζβελτ οι οποίοι, λόγω καιρού, δεν θα μπορούσαν να βγουν από τον χώρο που θα διεξάγονταν οι διαπραγματεύσεις. Ο Στάλιν είχε οργανώσει κάτι σαν χρυσά δεσμά για τους φιλοξενούμενούς του! Πολύ καλή υποδοχή αλλά και 7ωρες-8ωρες διαπραγματεύσεις. Ο Ρούζβελτ ήταν άρρωστος και μάλιστα το ταξίδι επιδείνωσε την υγεία του. Ταξίδεψε οδικώς για πολλές ώρες. Έφτασε στην Κριμαία για να πάει στον τόπο διαπραγματεύσεων, με ένα μαξιλάρι στο κάθισμα!
Τι συζητήθηκε στη Γιάλτα;
Ένα πολύ ενδιαφέρον ζήτημα αποτελεί το ότι ΗΠΑ και Μ. Βρετανία δεν ήταν τόσο σύμφωνες με το μέλλον του μεταπολεμικού κόσμου που θα συζητιόταν. Πριν τη Γιάλτα, ΗΠΑ και Μ. Βρετανία είχαν κάνει μια Συνδιάσκεψη στη Μάλτα προκειμένου να αποφασίσουν τι θα κάνουν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Ρούζβελτ τα πήγαινε πολύ καλύτερα – σε διαπροσωπικό επίπεδο – με τον Στάλιν (!!!) παρά με τον Τσώρτσιλ.
Πέραν του μέλλοντος του μεταπολεμικού κόσμου, στη Γιάλτα συζητήθηκε η συνύπαρξη δύο κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων στην Ευρώπη. Του καπιταλισμού και της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του κομμουνισμού. Οι επιτυχίες του Κόκκινου Στρατού στην ανατολική Ευρώπη, είχαν θέσει τετελεσμένα για τη Δύση, η οποία αναγκάστηκε να προχωρήσει σε συζήτηση για ζώνες επιρροής που θα είχε η μια συμμαχία και η άλλη αντίστοιχα. Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν 7-8 μέρες και δεν βγήκε άκρη στα περισσότερα, εκτός από κάποια ελάχιστα.
Τα τρία συγκεκριμένα ζητήματα που απασχόλησαν τις τρεις δυνάμεις (ΗΠΑ, Μ.Βρετανία και ΕΣΣΔ) ήταν το μέλλον της Πολωνίας , η ίδρυση του ΟΗΕ στο Σαν Φρανσίσκο που θα είχε ένα Συμβούλιο Ασφαλείας που θα συνεργάζονταν οι τρεις δυνάμεις και τέλος, η συνεργασία για βοήθεια στην κατεστραμμένη Ευρώπη.
Η Γιάλτα, η χαρτοπετσέτα και η Ελλάδα.
Ένας σημαντικός ιστορικός, ο Ρεϋμόν Καρτιέ, θεωρεί πως δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία σε μια Συνδιάσκεψη, στην οποία δεν αποφασίστηκε κάτι πολύ σημαντικό! Εμείς στην Ελλάδα θεωρούμε πως η διάσημη Συμφωνία της χαρτοπετσέτας που είχαν φτιάξει σε σημειώσεις πρόχειρες ο Τσώρτσιλ και ο Στάλιν, έβαζαν την Ελλάδα σε κυρίαρχο θέμα στη Συνδιάσκεψη της Γιάλτας…
Η Ελλάδα δεν βρισκόταν στην επίσημη ημερήσια διάταξη των ζητημάτων, παρόλο που στα Δεκεμβριανά, η πρώτη σφαίρα του Ψυχρού Πολέμου έπεσε στη χώρα μας. Η περίφημη “συμφωνία των ποσοστών” που σχεδιάστηκε σε μια χαρτοπετσέτα, έγινε στο περιθώριο της Συνδιάσκεψης και, μάλιστα, ο διάλογος μεταξύ Στάλιν και Τσώρτσιλ φαίνεται να είχε έντονη ειρωνεία αλλά και πονηριά! Ο Τσώρτσιλ νιώθοντας ενοχές που τύχες εθνών έμπαιναν σε ένα ευτελές χαρτί, ρώτησε τον Στάλιν μήπως να το πετούσαν, αλλά ο Στάλιν ήταν μάλλον πιο σκληρός και του είπε να το κρατήσει. Ασφαλώς τον Στάλιν τον εξυπηρετούσε μια μη επίσημη συμφωνία εκείνη τη στιγμή, καθώς θεωρούσε ότι μελλοντικά, μπορεί τα πράγματα να έλθουν κοντά στα συμφέροντά του!
