Ο Σαμανισμός είναι ένα λατρευτικό και μαγικο-θρησκευτικό κίνημα, το οποίο έχει τις ρίζες του στα προϊστορικά χρόνια. Προϋπάρχει των θρησκειών και της φιλοσοφίας και κυρίαρχο ρόλο στον σαμανισμό παίζει η έκσταση, οι μυστικιστικές τελετές και η επικοινωνία με τα πνεύματα. Εμφανίστηκε σε κυνηγετικές, τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες και εξαπλώθηκε κυρίως στη Σιβηρία, τη Βόρεια και Νότια Αμερική, αλλά και την Ινδονησία και την Ωκεανία.
Κεντρικό ρόλο παίζει ο Σαμάνος, ο οποίος αποτελεί τον ιερέα, μάγο-ιατρό και αρχηγό της φυλής. Ο Σαμανισμός βασίζεται στην πίστη ότι υπάρχει ένα πνευματικό βασίλειο το οποίο μοιράζονται οι άνθρωποι με το σύμπαν και ότι οι άνθρωποι, τα φυτά, τα ζώα και τα ουράνια σώματα έχουν πνεύμα ανεξάρτητο από τη φυσική ύπαρξη.
Γενικότερα ο Σαμανισμός σχετίζεται με την προσπάθεια κατανόησης των αρχών του κόσμου, της γης και των ζώων. Πρόκειται για μια υπαρξιακή αναζήτηση του νοήματος της ζωής και του θανάτου και οι Σαμάνοι στις αρχαϊκές εποχές ήταν οι πρώτοι που αναζήτησαν το νόημα της ζωής και τον έλεγχο των δυνάμεων που επηρέαζαν την καθημερινότητα των ανθρώπων.
Σήμερα σαμάνοι βρίσκονται σε πολλές περιοχές του πλανήτη και, σύμφωνα με το Σαμανισμό και τις πρακτικές του, αποτελούν τον σύνδεσμο με ανώτερες πνευματικές δυνάμεις. Ο Σαμάνος συνδέεται με τον πνευματικό κόσμο μέσω της έκστασης , για να έρθει σε επαφή με νεκρούς προγόνους, να επηρεάσει τον καιρό, να ξορκίσει τα κακά πνεύματα και, κυρίως, να θεραπεύσει.
Οι Σαμάνοι πέφτουν σε έκσταση με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με την κουλτούρα της περιοχής τους. Οι Σαμάνοι της Βορείου Αμερικής, πέφτουν σε έκσταση με στερητικές τεχνικές, όπως είναι η νηστεία και η απομόνωση. Αντίθετα, οι Σαμάνοι της Σιβηρίας και της Νότιας Αμερικής χρησιμοποιούν διάφορες παραισθησιογόνες ουσίες και βότανα, όπως μανιτάρια, μεσκαλίνη, αγιαχουάσκα ή αλκοόλ.
Οι Σαμάνοι της Σιβηρίας.
Η Σιβηρία θεωρείται η μητέρα του σαμανισμού και ξεκίνησε από τις νομαδικές φυλές της Βόρειας και Κεντρικής Ασίας. Σε όλη την Σιβηρία και τη Μογγολία, οι Σαμάνοι θεωρούνταν από τα πιο αξιοσέβαστα μέλη της φυλής και είχαν διαφορετικές βαθμίδες, ανάλογα με την ειδικότητά τους. Κάποιοι έδιωχναν τα κακά πνεύματα, άλλοι ήταν θεραπευτές και άλλοι έλυναν μάγια και κατάρες.
Συμβολικό ρόλο σε αυτές τις περιοχές έπαιζε και το γιούρτ, η σκηνή που ζούσαν. Το γιούρτ θεωρούνταν ο σύνδεσμος που ένωνε τον αληθινό κόσμο με τον κάτω κόσμο και τον παράδεισο. Ο καπνός που έβγαινε από το κέντρο της σκηνής ήταν το μονοπάτι που οδηγούσε το Σαμάνο στον κόσμο των πνευμάτων όπου επικοινωνούσε με τους νεκρούς.
Το εξαιρετικά παραισθησιογόνο μανιτάρι Amanita muscaria, το οποίο είναι θανατηφόρο σε μεγάλες ποσότητες, ήταν το μέσο που χρησιμοποιούσαν για να πέσουν σε έκσταση. Μια συνηθισμένη τακτική που ακολουθούσαν οι Σαμάνοι – αν και αηδιαστική – ήταν να ταΐζουν τα μανιτάρια σε τάρανδους και να πίνουν τα ούρα τους, έτσι ώστε να απενεργοποιηθεί το δηλητήριο τω μανιταριών, αλλά να διατηρήσουν τις ψυχεδελικές τους ιδιότητες.
Αν και οι Σαμάνοι και ο σαμανισμός ήταν παράνομοι κατά της διάρκεια του Κουμμουνισμού, έχει αρχίσει σιγά-σιγά να επιστρέφει. Σχεδόν το 1/4 του πληθυσμού ασκεί κάποιου είδους σαμανιστικών τελετών. Κοινό στοιχείο είναι η επαφή με το περιβάλλον και τη φύση, όμως πολλοί θεωρούν ότι αυτές οι τελετές έχουν χάσει την ουσία τους και γίνονται απλά για λόγους μόδας.
Οι Σαμάνοι της Βόρειας Αμερικής.
Οι Σαμάνοι της Βόρειας Αμερικής κέρδιζαν τη δύναμη τους είτε κληρονομικά, είτε από προσωπική αναζήτηση, είτε από εκλογή, είτε από μυστικιστική δύναμη. Συχνά ειδικεύονταν στην εξαγωγή κακών πνευμάτων από το σώμα, είτε με φυσικό (πχ. ρουφώντας το δηλητηριασμένο αίμα από την πληγή), είτε με μεταφυσικό τρόπο. Οι τελετές των Σαμάνων είχαν διάφορους σκοπούς, όπως το να επηρεάσουν τα καιρικά φαινόμενα (π.χ. ο χορός της βροχής), να πάει καλά η εποχή του κυνηγιού ή να δουν τι επιφυλάσσει το μέλλον για τη φυλή.
Όμως, ο πρωταρχικός ρόλος των Σαμάνων ήταν να θεραπεύουν. Η πλειοψηφία των Σαμάνων ήταν άντρες και μόνο κάποιες λιγοστές φυλές της Βόρειας Καλιφόρνιας είχαν γυναίκες-Σαμάνους.
Οι Σαμάνοι στις αρκτικές περιοχές της Αμερικής, όμως, ήταν πιο κοντά στη φιλοσοφία και τις τελετές των Σαμάνων της Σιβηρίας.
Οι Σαμάνοι της Νότιας Αμερικής.
Οι Σαμάνοι των φυλών της Νότιας Αμερικής, οι οποίες ζούσαν κυρίως γύρω από τον Αμαζόνιο, είχαν το ρόλο ηγέτη της φυλής. Ήταν στενά συνδεδεμένοι με το αιλουροειδές τζάγκουαρ και πολλές φορές είχαν το ίδιο όνομα. Τα μέλη της φυλής πίστευαν ότι ο σαμάνος μπορούσε όποτε ήθελε να μεταμορφωθεί σε τζάγκουαρ και τα τζάγκουαρ δεν θεωρούνταν ζώα αλλά μεταμορφωμένοι Σαμάνοι.
Οι Σαμάνοι της Λατινικής Αμερικής έπεφταν σε έκσταση κάνοντας τελετές αγιαχουάσκα, πίνοντας τσάι με διάφορα παραισθησιογόνα βότανα, όπως το γιάκε, ένα φυτό που προκαλεί την πιο έντονη ψυχεδελική εμπειρία που υπάρχει.
Άλλο ένα σημαντικό στοιχείο που χρησιμοποιούσαν όλοι οι Σαμάνοι για να πέσουν σε έκσταση ήταν η χρήση μουσικών οργάνων. Συνήθως τύμπανα, κουδούνες, σείστρα ή μαράκες. Το κροτάλισμα συμβολίζει το σύμπαν και οι σπόροι ή τα χαλίκια μέσα στις μαράκες συμβολίζουν τις ψυχές των προγόνων.
Ειδικά στο Περού, οι Σαμάνοι τραγουδούν τα μαγικά “icaros” – καμία σχέση με το δικό μας Ίκαρο, προέρχεται από το ρήμα Ikaray, που σημαίνει “φυσάω καπνό με σκοπό να θεραπεύσω”.
Φωτό από: Flickr
