Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ

Ο Μικρός Πρίγκιπας

Εκδόσεις Πατάκη

Ένα διαχρονικό αριστούργημα. “Ο Μικρός Πρίγκιπας”, μετάφραση Μελίνας Καρακώστα, εκδόσεις Πατάκη έχει μεγαλώσει γενιές παιδιών και ενηλίκων με την αφοπλιστική σοφία του κειμένου του και την αισθητική δύναμη αφαίρεσης των εικόνων του.

Επισήμως, το βιβλίο αποτελεί μια νουβέλα (μεγάλο διήγημα). Αλλά ποιος αποκαλεί αυτό το έργο, νουβέλα; Παραμύθι, αριστούργημα, ποιητικό αφήγημα… το ονομάζεις με οτιδήποτε μπορεί να ορίσει την αξία του περιεχομένου του, παρά της φόρμας του.

Ο Σαιντ-Εξυπερύ, Γάλλος αριστοκράτης, συγγραφέας, σκιτσογράφος, ποιητής και πιλότος (1900-1944) αφιέρωσε τη ζωή του στις αγάπες του: το γράψιμο και τη αεροπλοΐα. Εξορίστηκε μετά τον πόλεμο στις ΗΠΑ όπου και δημιούργησε τα περισσότερα έργα του.

Από την ημέρα που εκδόθηκε το 1943, “Ο Μικρός Πρίγκιπας” έχει μεταφραστεί σε 250 γλώσσες, έχει πουλήσει 140 εκατομμύρια αντίτυπα – ακόμα πουλάει 2 εκατομμύρια αντίτυπα το χρόνο –, έχει ψηφιστεί ως το καλύτερο βιβλίο του 20 αιώνα στη Γαλλία, είναι ένα από τα μεγαλύτερα παγκόσμια best-seller, που απευθύνεται σε μεγάλους και μικρούς.

Η τρυφερή ιστορία, ο αβίαστος τρόπος που γίνεται κοινωνική κριτική, η ανάδειξη της ανθρώπινης μοναξιάς, βυθίζουν τον αναγνώστη στην παιδικότητά του και ταυτόχρονα τον προβληματίζουν για όσα αντιμετωπίζει σαν ενήλικας.

Ο αφηγητής του βιβλίου είναι πιλότος που έχει πέσει με το αεροπλάνο του στη Σαχάρα. Όσο προσπαθεί να επιδιορθώσει τη βλάβη για να αναχωρήσει, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα την έλλειψη νερού, βλέπει να εμφανίζεται μπροστά του ένα χρυσαφένιο παιδί, ο μικρός πρίγκιπας, που ταξίδευε από έναν μικροσκοπικό πλανήτη, τόσο μικρό όσο να χωράει ένα σπίτι.

Μέσα στις 8 μέρες που ο πιλότος και το παιδί μένουν στην έρημο, ο Μικρός Πρίγκιπας αφηγείται την ιστορία της ζωής του. Ότι ο μικρός πριν έρθει στη γη, επισκέφτηκε 6 πλανήτες, σε κάθε έναν από τους οποίους συνάντησε ένα από τους παρακάτω τύπους: ένα τρελό, έναν στενόμυαλο, έναν άπληστο, ένα μεθύστακα, ένα νάρκισσο. Όλοι αυτοί οι τύποι αποτελούν μια έμμεση και διεισδυτική κριτική του συγγραφέα σε κοινωνικές σκληρότητες.

Ο αφηγητής μαθαίνει πολλά από τον μικρό του φίλο, ανάμεσα στα οποία είναι και φιλοσοφικοί αφορισμοί.

Ο πιο γνωστός είναι:

• “Μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία, τα μάτια δεν την βλέπουν”.

Ξεχώρισα επίσης τους επίσης σπουδαίους αφορισμούς:

• “Αν έρχεσαι, για παράδειγμα, στις τέσσερις το απόγευμα, από τις τρεις θα είμαι ευτυχισμένη.”
• “Είναι ο χρόνος που ξόδεψες για το τριαντάφυλλό σου, που το κάνει τόσο σημαντικό.”
• “Τα λουλούδια είναι αδύναμα. Είναι αθώα. Προσπαθούν με τα δικά τους μέσα, να αισθανθούν ασφαλή. Θεωρούν πώς, επειδή έχουν αγκάθια, είναι τρομερά δυνατά.”
• “Επειδή, όμως, δεν υπάρχουν έμποροι που αν πουλάνε φίλους, οι άνθρωποι δεν έχουν πια φίλους. Αν θέλεις ένα φίλο, εξημέρωσέ με.” (είπε η αλεπού)

Ευαίσθητο, γεμάτο πυκνά νοήματα και αφορισμούς, χωρίς ούτε μία λέξη περιττή, η ιστορία του “Μικρού Πρίγκιπα” έχει ένα θλιμμένο και τρυφερό τέλος.

Ο πιλότος βρίσκει την πηγή με το νερό και επιδιορθώνει το αεροπλάνο. Ήρθε η στιγμή του αποχαιρετισμού. Όμως το χρυσαφένιο παιδί, που πρέπει να αναχωρήσει κι αυτό, γενναιόδωρα εκφράζει την επιθυμία του να μην στεναχωρηθεί ο πιλότος από το χωρισμό τους, μια και το σώμα του παιδιού είναι βαρύ για να ταξιδέψει, αφήνει το φίδι της πηγής να τον δαγκώσει και παρηγορεί τον πιλότο, λέγοντάς του:

“Δεν κάνεις καλά. Θα στενοχωρηθείς. Θα φαίνομαι σαν πεθαμένος και δεν θα είναι αλήθεια… Καταλαβαίνεις… είναι πολύ μακριά. Δεν μπορώ να κουβαλήσω τούτο το κορμί. Είναι πολύ βαρύ.”

Έτσι ο Μικρός Πρίγκιπας εξαφανίζεται από τη γη αλλά παραμένει στην καρδιά εκατομμυρίων αναγνωστών. Δεν θα το διαβάσεις μια φορά. Πάνω από δύο θα αρχίσεις να το καταλαβαίνεις.