Τα Χριστούγεννα έφτασαν. Αναρωτηθήκατε ποτέ πώς τα γιόρταζαν στην εποχή του βασιλιά Όθωνα και της βασίλισσας Αμαλίας; Στην παλιά Αθήνα των σαράντα χιλιάδων κατοίκων, ζούσαν Έλληνες και αρκετοί ξένοι, όπως Γερμανοί, Άγγλοι και Γάλλοι. Οι ξένοι ακολουθούσαν το καινούργιο ημερολόγιο, ενώ οι Έλληνες το παλαιό και τα γιόρταζαν στις 6 Ιανουαρίου. Στο παλάτι οι βασιλείς τελούσαν και τους δυο εορτασμούς.

Τις μέρες πριν από τα Χριστούγεννα ο κόσμος ξεχυνόταν στα μαγαζιά. Η αγορά διέθετε τα πάντα για όλα τα γούστα. Η παιδαγωγός της βασίλισσας Αμαλίας, Ιουλία φον Νόρντενφλυχτ, αναφέρει για την Αθήνα σε επιστολή της το 1838: «…Τα καταστήματα γεμίζουν όχι μόνο με τα αναγκαία, αλλά και με πράγματα περιττά και διάφορα είδη πολυτελείας… Περίπου κάθε δύο εβδομάδες από τη Μασσαλία καταφτάνουν φορτωμένα πλοία με εμπορεύματα που πωλούνται σχεδόν αμέσως…»

Οι Έλληνες στόλιζαν ένα καραβάκι. Το κλασικό χριστουγεννιάτικο δέντρο ήρθε στην μεταεπαναστατική Αθήνα με τον Όθωνα. Όταν στολίστηκε το πρώτο τέτοιο δέντρο στην Αθήνα προκάλεσε τον θαυμασμό του κόσμου. Στην οδό Κυδαθηναίων απέναντι από την εκκλησία της Μεταμορφώσεως βρίσκεται από το 1842 το αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου. Εκεί κατοικούσε από το 1843 ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος (1780-1874), διπλωμάτης και ιατρός. Τα Χριστούγεννα εκείνου του έτους έδωσε μια μεγάλη γιορτή με πολλούς καλεσμένους. Είχε δε στήσει κι ένα τεράστιο χριστουγεννιάτικο δέντρο σε ένα δωμάτιο με πολλά στολίδια. Ανάμεσα στους καλεσμένους του ήταν ο γνωστός στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης. Αυτός το θαύμασε και χαμογελαστός είπε στον Παπαρηγόπουλο : «Ωραίο είναι το δέντρο σου κυρ-Γιάννη. Και του χρόνου… Αλλά εγώ τα δέντρα μου δεν τ’  αφήνω να φυτρώσουν μέσα στην κάμαρά μου! Εκεί μόνο τ’ άρματά μου μπορούν να φυτρώνουν!»

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν είτε έλατο είτε πεύκο που το στόλιζαν με κεριά και ζαχαρωτά. Στη βάση του τοποθετούσαν δώρα, μια χειροποίητη φάτνη ή άλλες κατασκευές. Η Χριστιάνα Λυτ, γυναίκα του ιερέα των ανακτόρων, γράφει για την παραμονή των Χριστουγέννων του 1843 στο σπίτι της στην Αθήνα:  «…Ο Μάγιερ είχε κάνει στη βάση του χριστουγεννιάτικου δέντρου μας ένα σπιτάκι με κήπο. Μέσα σε αυτό ήταν ένα μικροσκοπικό τραπέζι και πάνω του ένα κερί που το ανάψαμε και φώτιζε ακόμα κι έξω. Για κήπο φτιάξαμε δέντρα από μικρά ξύλα και βάλαμε πάνω τους μικρά χόρτα. Ανάμεσα στα δεντράκια τοποθετήσαμε διάφορα μικροσκοπικά ζωάκια…»

Συνήθως τα δώρα προσφέρονταν το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων. Όλοι έπαιρναν ένα δώρο μικρό ή μεγάλο. Μέσα στο παλάτι οι βασιλείς μοίραζαν δώρα στους αυλικούς τους, άλλα κατώτερης αξίας και άλλα πιο ακριβά. Η Ιουλιανή φον Πλύσκω, μεγάλη κυρία της τιμής της βασίλισσας καταγράφει στο ημερολόγιό της το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων του 1848 : «… Η βασίλισσα είχε τοποθετήσει τα δώρα της για μάς πάνω σε ένα τραπέζι. Είχε υφάσματα, ασημικά, κοσμήματα… Σε μένα χάρισε μία καρφίτσα στολισμένη με ένα σμαράγδι και μικρά διαμάντια…».

Ό βασιλιάς αγαπούσε τη βασίλισσα και, ειδικά τα Χριστούγεννα, πάντα τής πρόσφερε μια σειρά μαργαριτάρια. Η κυρία Πλύσκω αναφέρει για τα Χριστούγεννα του 1850 : «… Η καλή μας κυρία(ενν. την Αμαλία) ήταν πολύ ευχαριστημένη από τα δώρα που πήρε: μία σειρά πολύτιμα μαργαριτάρια (ενν. από τον βασιλιά Όθωνα) ένα πλήρες σερβίτσιο τουαλέτας από ροζ γυαλί από τον βασιλιά [της Βαυαρίας], ένα μαστίγιο ιππασίας από τη βασίλισσα Τερέζα…»

Την παραμονή της εορτής, τα παιδιά έβγαιναν στους δρόμους για τα κάλαντα ενώ τα Χριστούγεννα ο εκκλησιασμός ήταν απαραίτητος. Το μεσημέρι, έτρωγαν το μεγάλο γεύμα. Στο τραπέζι κυριαρχούσε το χριστόψωμο και πάντα υπήρχε κρέας είτε το σπίτι ήταν φτωχικό είτε πλούσιο. Στα τελευταία δίνονταν και χοροί, αφού καλούνταν ορχήστρες. Ειδικά δε στο παλάτι δινόταν μεγάλος χορός με καλεσμένη όλη την αριστοκρατία της Αθήνας που κρατούσε μέχρι και λίγες ώρες μετά τα μεσάνυχτα.

Καλά Χριστούγεννα!

Φωτό από: Wikimedia Commons