- Τι είναι το Κραχ;
- Η μαζική πώληση μετοχών οδηγεί σε κατακόρυφη πτώση τιμών.
- Πτώχευση, κατεστραμένοι επενδυτές, ύφεση και ανεργία τα αποτελέσματα του Κραχ.
- Η «Μαύρη Δευτέρα» του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης το 1929 και η «Μεγάλη Ύφεση»
Το Κραχ είναι μια μεγάλη και ξαφνική πτώση στην αξία μια αγοράς ή ενός περιουσιακού στοιχείου σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Ο όρος συνδέεται κυρίως με τις χρηματιστηριακές αξίες και τους οικονομικούς δείκτες, όπως είναι ο Δείκτης στο Χρηματιστήριο των Αθηνών ή της Νέας Υόρκης (Dow Jones, Nasdaq ή S&P 500). Μπορεί όμως να συμβεί και σε άλλες αξίες, όπως είναι οι τιμές πετρελαίου, πολύτιμων μετάλλων ή προϊόντων.
Το Κραχ συμβαίνει όταν ένας η περισσότεροι επενδυτές αρχίζουν να πουλούν μαζικά μετοχές σε καθεστώς πανικού ή προσπαθούν να ξεφορτωθούν υπερτιμημένες μετοχές ή αλλιώς «φούσκες».
Πώς συμβαίνει το Κραχ;
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, οι αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε χρηματιστηριακό Κραχ είναι οι δυσοίωνες οικονομικές προβλέψεις, η αναγγελία ενός πολέμου ή μιας πανδημίας ή η αύξηση των επιτοκίων, δηλαδή γεγονότα που οδηγούν τους επενδυτές σε ασφαλέστερες και πιο σταθερές επενδύσεις.
Συνήθως, όμως, το Κραχ συμβαίνει όταν σκάει μια χρηματιστηριακή «φούσκα». Η «φούσκα» είναι μια υπερτιμημένη αγορά, που δεν βασίζεται σε αληθινά στοιχεία. Ο φόβος ότι μία αγορά είναι παράλογα υπερτιμημένη μπορεί να οδηγήσει κάποιους επενδυτές σε μεγάλες πωλήσεις μετοχών. Οι υπόλοιποι επενδυτές βλέποντας αυτή την κίνηση, αρχίζουν να πουλούν κι αυτοί και έτσι δημιουργείται ένας επενδυτικός πανικός, που οδηγεί σε ένα τσουνάμι πωλήσεων και έχει σαν αποτέλεσμα την κατάρρευση των τιμών. Σε αρκετές περιπτώσεις, αυτός ο πανικός γενικεύεται και προκαλεί πωλήσεις-ντόμινο και σε άλλες αγορές, οι οποίες δεν φαίνονται, ούτε συμπεριφέρονται σαν «φούσκες».
Στο τέλος, οι τιμές των μετοχών φτάνουν σε τόσο χαμηλά επίπεδα που αρχίζουν να γίνονται και πάλι ελκυστικές και, έτσι, η κατάσταση αρχίζει να σταθεροποιείται.
Σε ένα χρηματιστηριακό Κραχ μπορούν να εξαφανιστούν ολόκληρες περιουσίες μέσα σε λίγες μέρες και πολλοί άνθρωποι να οδηγηθούν στην οικονομική καταστροφή.
Όμως, τα περισσότερα χρηματιστήρια στις μέρες μας έχουν ασφαλιστικές δικλείδες για την αποφυγή ενός Κραχ, όπως είναι η αναστολή μετοχών αν ξεπεράσουν ένα ημερήσιο ποσοστό πτώσης της αξίας τους π.χ. 10%. Η αναστολή της διαπραγμάτευσης μιας μετοχής, δίνει τον χρόνο στους επενδυτές να αξιολογήσουν με μεγαλύτερη ψυχραιμία την κατάσταση και να αποφασίσουν με περισσότερη νηφαλιότητα την επενδυτική τους στρατηγική.
Ιστορικά Κραχ στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης
1. Black Monday, 28 Οκτωβρίου 1929.
Το πρώτο και πιο γνωστό χρηματιστηριακό Κραχ στην ιστορία. Το Κραχ του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης ξεκίνησε την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου και η πρώτη φάση του, τελείωσε στις 13 Νοεμβρίου, ενώ η πτώση συνεχίστηκε για ακόμα δύο χρόνια. Ένας από τους λόγους που οδήγησαν στο Κραχ ήταν ότι οι απλοί άνθρωποι αγόραζαν μετοχές με δανεικά χρήματα, κάτι που δημιούργησε μια τεράστια «φούσκα». Μετά από δυόμιση χρόνια, τον Ιούλιο του 1932, το Χρηματιστήριο είχε χάσει το 90% της αξίας του. Χρειάστηκαν 30 ολόκληρα χρόνια, το 1954, για να επανέλθει ο δείκτης Dow Jones στα επίπεδα προ Κραχ.
Το Κραχ του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης ήταν ένας από τους λόγους που οδήγησαν στην «Μεγάλη Ύφεση» (Great Depression), η οποία είχε καταστροφικές συνέπειες στον ανεπτυγμένο κόσμο.
2. Black Monday, 19 Οκτώβριου 1987.
Στις 19 Οκτωβρίου 1987, μετά από 5 χρόνια συνεχούς ανόδου, το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης έχασε μέσα σε μια μέρα το 22.6% της αξίας του. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ημερήσια πτώση μετοχών στον κόσμο. Πολλοί λένε, ότι σε αυτό το Κραχ, βοήθησε και η σχετικά νέα χρήση των υπολογιστών στο σύστημα συναλλαγών, που οδήγησε σε πανικό και άμεση πώληση των μετοχών.
3. Παγκόσμια Κρίση του 2008.
Η μεγάλη κρίση του 2008, ξεκίνησε από το Κραχ του 2007, στο οποίο το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης έχασε το 50% της αξίας του. Τράπεζες κατέρρευσαν, οι τιμές των ακινήτων έπεσαν κατακόρυφα και όλα αυτά γιατί οι τράπεζες πουλούσαν επενδυτικά προϊόντα, μέσα στα οποία υπήρχαν πολλά επισφαλή στεγαστικά δάνεια.
