Οι Φιλέλληνες βοήθησαν σημαντικά την Ελληνική Επανάσταση. Όχι μόνο με τα γραπτά, τις ιδέες και τις απόψεις τους, αλλά, κάποιοι, και με τη ζωή τους. Πολλοί Γερμανοί, Γάλλοι, Ιταλοί, Πολωνοί, Ελβετοί και Άγγλοι, συμμετείχαν ενεργά στον ένοπλο αγώνα, παίρνοντας μέρος σε μάχες εναντίον των Τούρκων.
Στους Φιλέλληνες συγκαταλέγονταν ρομαντικοί διανοούμενοι, πολιτικοί, έμποροι, τραπεζίτες, λάτρεις της αρχαίας Ελλάδας, στρατιωτικοί και κυνηγημένοι επαναστάτες.
Η πρώτη αποστολή φιλελλήνων έφτασε στην επαναστατημένη Ελλάδα τον Ιούνιο του 1821, με έξοδα του Δημήτριου Υψηλάντη. Το πρώτο Τάγμα των Φιλελλήνων συγκροτήθηκε το Μάιο του 1822 και συμμετείχε στη μάχη στο χωριό Πέτα της Άρτας, όπου, όμως, είχε τεράστιες απώλειες και διαλύθηκε.
Πολλές φιλελληνικές επιτροπές ιδρύθηκαν στη Γαλλία και την Αγγλία, το Βέλγιο και την Ολλανδία, που στρατολογούσαν μέλη και βοηθούσαν τον ελληνικό αγώνα για ανεξαρτησία. Μέλη των επιτροπών αυτών ήταν και σημαντικοί διανοούμενοι, όπως ο Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ και ο Άγγλος νεαρός ποιητής λόρδος Μπάιρον.
Αυτοί είναι μερικοί από τους μεγαλύτερους φιλέλληνες.
Λόρδος Βύρων
Ο Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον, γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1788 στο Λονδίνο και καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια. Ήταν πολιτικός, ποιητής και μια από τις σημαντικότερες μορφές του ρομαντισμού.
Έζησε μια έντονη και αμφιλεγόμενη ζωή, γεμάτη ταξίδια, περιπέτειες, διασκεδάσεις, ερωμένες, και περιφρόνηση για τις κοινωνικές συμβάσεις. Ο αντισυμβατικός του χαρακτήρας και, πιθανόν, και τα υπερβολικά του χρέη, τον οδήγησαν μακριά από τη συντηρητική Αγγλία, σε μια μεγάλη περιήγηση στην Ευρώπη, εμπνευσμένο από τα κινήματα ανεξαρτησίας και τις επαναστάσεις που ξεσπούσαν στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Ο Βύρων, με την ποιητική του ευαισθησία, μαγεύτηκε από τις ελληνικές φυσικές ομορφιές και τα αρχαία Ελληνικά ιδεώδη. Τα ποιήματά του, διάσημα σε όλη την Αγγλία, εξυμνούσαν την Ελλάδα και τον αγώνα της για ελευθερία. Το 1823 κατευθύνεται, μετά από παρότρυνση της Φιλελληνικής Επιτροπής του Λονδίνου, προς την Ελλάδα. Αν και αρχικός προορισμός του ήταν ο Μοριάς, εγκαθίσταται στο Μεσολόγγι, όπου έρχεται σε επαφή με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον οποίο και υποστηρίζει οικονομικά. Με δικά του έξοδα, οργάνωσε στρατό και ενίσχυσε την οχύρωση του Μεσολογγίου. Διατηρούσε αλληλογραφία με Άγγλους επιχειρηματίες, όπως ο Σάμουελ Μπαρφ για την οικονομική ενίσχυση των επαναστατών και ήταν από τους πρώτους που συνειδητοποίησαν τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε το δάνειο, αφού κατάλαβε νωρίς ότι οι Έλληνες οπλαρχηγοί θα το χρησιμοποιούσαν για πολιτικούς και όχι εθνικούς σκοπούς.
Την άνοιξη του 1824 αρρώστησε με πυρετό. Πέθανε στις 19 Απριλίου 1824, σε ηλικία 36 χρονών. Ο θάνατός του συγκλόνισε τους Έλληνες, που τον ανακηρύξαν εθνικό ήρωα.
Ο Βύρωνας είχε ήδη προλάβει να πείσει τη βρετανική κυβέρνηση να παραχωρήσει ένα πολεμικό δάνειο στην Ελλάδα για τις ανάγκες του αγώνα, ενώ η σύσταση της Ταξιαρχίας του είχε ήδη εξάψει τη διάθεση των νέων της Ευρώπης.
Σαντόρε ντι Σανταρόζα
Ο Κόμης Σαντόρε ντι Σανταρόζα, ήταν Ιταλός στρατιωτικός, επαναστάτης, τιτλούχος και σπουδαίος φιλέλληνας, που σκοτώθηκε κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες κατά του Ναπολέοντα σε ιταλικό έδαφος. Στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην επανάσταση του Πεδεμόντιο κατά της Αυστριακής κατοχής. Μετά την καταστολή της εξέγερσης, κατέφυγε στο Λονδίνο, όπου οι απεσταλμένοι του φιλελληνικού κομιτάτου τον προσκάλεσαν στην Ελλάδα. Ο Σανταρόσα δέχθηκε με ενθουσιασμό και έφτασε στην Ελλάδα το Δεκέμβριο του 1824. Ακολούθησε τον Μαυροκορδάτο στην εκστρατεία του Πύλου, ως απλός στρατιώτης με το όνομα Ντερόσι. Τραυματίστηκε βαριά υπερασπιζόμενος το νησί Σφακτηρία, από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ Πασά και αρνούμενος να παραδοθεί, τον σκότωσε ένας Αιγύπτιος στρατιώτης.
Μιρτσιέφσκι
Πολωνός, αξιωματικός της προσωπικής φρουράς του Ναπολέοντα Α’, αλλά όταν άρχισε η Ελληνική Επανάσταση εγκατέλειψε το αξίωμά του και εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, όπου κατατάχθηκε στο σώμα των φιλελλήνων. Σκοτώθηκε στη μάχη του Πέτα.
Σεβαλιέ Λουϊ-Λουδοβίκος
Ελβετός αντισυνταγματάρχης και φιλέλληνας από την πόλη Ορντρ
Ιωσήφ Βαλέστ ή Βαλέστρας
Ο Ιωσήφ Βαλέστ ή Βαλέστρας, ήταν Γάλλος φιλέλληνας αξιωματικός, κορσικανικής καταγωγής ,πού γεννήθηκε στην Κρήτη . Ήρθε στην Ελλάδα μαζί με τον Δημήτρη Υψηλάντη, οργάνωσε το πρώτο μικρό σώμα τακτικού στρατού και κατόρθωσε με αυτό να αποκρούσει τουρκική απόβαση στις ακτές της Μεσσηνίας. Στις 14 Απριλίου, σε μια μάχη κοντά στο Ρέθυμνο, οι Τούρκοι αιχμαλωτίζουν τον Βαλέστ και τον αποκεφαλίζουν. Το κεφάλι του στάλθηκε δώρο στον καπουδάν-πασσά Καρά Αλή , που είχε κάνει την απόπειρα απόβασης στην Καλαμάτα, αλλά κατατροπώθηκε από τον Βαλέστ. Όταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης ανατίναξε την τουρκική ναυαρχίδα, στην οποία βρισκόταν και ο Καρά Αλή, πάνω στα κατάρτια της ήταν κρεμασμένα κορμιά Ελλήνων, καθώς και το κεφάλι και το δεξί χέρι του Βαλέστ.
Αντισυνταγματάρχης Αντρέα Ντάνια
Γεννήθηκε στη Γένοβα και ήταν απόμαχος Αξιωματικός των Ναπολεόντειων Πολέμων, πρώην Ταγματάρχης του 12ου Συν/τος Δραγώνων. Ο Αντρέα Ντάνι και ο Ιταλός αντισυνταγματάρχης Ταρέλλα, θα πέσουν στη μάχη του Πέτα της Άρτας στις 4 Ιουλίου 1822. Ο Ταρέλλα διοικούσε το Τακτικό Σώμα, ενώ ο Ντάνια είχε τεθεί επικεφαλής του ενός από τους δύο Λόχους των Φιλελλήνων.
Βουτιέ, Ολιβιέ
Γάλλος φιλέλληνας, αγωνιστής του 1821. Υπήρξε ένας από τους πρώτους φιλέλληνες που ήρθαν στην επαναστατημένη Ελλάδα. Αρχικά πήρε μέρος ως επικεφαλής πυροβολικού, στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Αργότερα, έλαβε μέρος στην επίθεση εναντίον του Ναυπλίου, όπου με 70 ναύτες Έλληνες και φιλέλληνες επιτέθηκε από τους Μύλους εναντίον του φρουρίου του Ναυπλίου, το σχέδιο όμως απέτυχε. Από το Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούλιο του 1822, ο Βουτιέ ήταν επικεφαλής του πυροβολικού που είχε εγκατασταθεί στο λόφο του Αρείου Πάγου και χτυπούσε τους Τούρκους στην Ακρόπολη. Ο Βουτιέ μεσολάβησε για την αγορά του αγάλματος Αφροδίτη της Μήλου, για λογαριασμό της γαλλικής κυβέρνησης, από αξιωματούχους του τουρκικού στόλου στους οποίους είχε αρχικά πουληθεί.
Κάρολος Φαβιέρος
Γάλλος φιλέλληνας στρατηγός και διοικητής του τακτικού στρατού της Ελλάδας κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ο πιο αγαπητός από όλους τους φιλέλληνες, γιατί συνήθιζε να φοράει φουστανέλα και σαρίκι, όπως ο Νικηταράς και ο Μακρυγιάννης, και δεν ήταν δυνατόν να ξεχωρίσεις ότι δεν ήταν Έλληνας.
Συμμετείχε στους Ναπολεόντειους πολέμους και τιμήθηκε για την ανδρεία του. Μετά την πτώση του Ναπολέοντα, κατέφυγε στην Αγγλία και από εκεί ήρθε στην Ελλάδα, όπου ανέλαβε τη διοίκηση του 4ου τακτικού στρατού στο Ναύπλιο. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και κατά την πολιορκία της Ακρόπολης, κατάφερε να σπάσει τον τουρκικό κλοιό και να περάσει πολεμοφόδια. Έμεινε στην Ακρόπολη, όπου παρέμεινε πολιορκημένος εκεί μέχρι που συνθηκολόγησε.
Το 1828 μετά από διαφωνία του με τον Καποδίστρια επέστρεψε στην Γαλλία, όπου πήρε μέρος στην επανάσταση του Ιουλίου του 1830, οπότε διορίστηκε φρούραρχος του Παρισιού.
Ο Φαβιέρος ήταν ένας από τους πιο ειλικρινείς και ανιδιοτελείς φιλέλληνες, αρνούμενος υπέρογκες αμοιβές και αξιώματα. Όταν πέθανε το 1855, κηρύχθηκε τριήμερο πένθος στον Ελληνικό στρατό και η Ακρόπολη φωταγωγήθηκε πένθιμα.
Ιωάννης – Ιάκωβος Μάγερ
Ελβετός φιλέλληνας, από τους πρωτεργάτες της ελληνικής δημοσιογραφίας. Σπούδασε φαρμακευτική και στη συνέχεια ξεκίνησε σπουδές ιατρικής, τις οποίες δεν ολοκλήρωσε. Ήταν πνεύμα ανήσυχο, φιλελεύθερο, αλλά και τυχοδιωκτικό. Ήρθε στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι και παντρεύτηκε Ελληνίδα. Σύντομα, έγινε αρχισυντάκτης σε μια από τις πρώτες ελληνικές εφημερίδες, τα “Ελληνικά Χρονικά”. Οι σχέσεις του με τον Λόρδο Βύρωνα δεν ήταν καλές, αφού τον θεωρούσε ένα κακομαθημένο αριστοκράτη. Από τον άλλη, ο Βύρων τόν κατηγορούσε ότι ήταν πολύ αιχμηρός στις απόψεις του για τα συντηρητικά καθεστώτα και δυσαρεστούσε τους μονάρχες της Ευρώπης, κάνοντας έτσι κακό στην ελληνική επανάσταση. Ο Μάγερ σκοτώθηκε κατά την έξοδο του Μεσολογγίου, μαζί με την γυναίκα του και τα δυο παιδιά του.
Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου
Ο Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου ήταν Αμερικανός γιατρός, πολέμιος της δουλείας στις ΗΠΑ και υποστηρικτής των επαναστατικών κινημάτων σε Ελλάδα, Γαλλία και Πολωνία στην Ευρώπη. Μετά την απόκτηση του πτυχίου του, το 1824, ο Χάου ενθουσιάστηκε με την ιδέα του απελευθερωτικού αγώνα της Ελλάδας αλλά και από τις περιγραφές του Λόρδου Βύρωνα, του οποίου ήταν θαυμαστής. Μετά από μια ερωτική απογοήτευση, ο Χάου πήρε το πλοίο για την Ελλάδα και με την άφιξή του εκεί, εντάχθηκε στις δυνάμεις των Ελλήνων επαναστατών ως χειρουργός. Κατά την παραμονή του εκεί, τα καθήκοντά του δεν περιορίστηκαν μόνο στην ιατρική, αλλά ανέλαβε και διοικητικές και στρατιωτικές υποχρεώσεις. Η γενναιότητα, ο ενθουσιασμός και η ικανότητά του ως διοικητής, του προσέδωσαν τον τίτλο Λαφαγιέτ της Ελληνικής Επανάστασης κατά τον διάσημο Γάλλο στρατηγό της εποχής. Το 1827, επέστρεψε στις ΗΠΑ, από όπου ενίσχυε την Ελλάδα με χρήματα, τρόφιμα και ρουχισμό.
Ιούλιος Μίλλιγκεν
Άγγλος γιατρός, ολλανδικής και εβραϊκής καταγωγής, που ήρθε στην Ελλάδα μετά από παρότρυνση της φιλελληνικής επιτροπής του Λονδίνου. Ήταν ένας από τους γιατρούς του Λόρδου Βύρωνα, τις τελευταίες μέρες της ζωής του. Μετά το θάνατο του Λόρδου Βύρωνα, την άνοιξη του 1824, έγινε χειρουργός στον ελληνικό στρατό, μέχρι που αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους, τον Μάρτιο του 1825. Απελευθερώθηκε με παρέμβαση του Άγγλου πρέσβη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, Στράτφορντ Κάνινγκ, και πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου απέκτησε μεγάλη φήμη ως γιατρός.
Έρικ Τράιμπερ
Ο Έρικ Τράιμπερ ήταν Γερμανός φιλέλληνας, ιατρός του αγώνα του 1821. Με την έναρξη της επανάστασης ήλθε στην Ελλάδα και πρόσφερε τις υπηρεσίες του στα διάφορα Ελληνικά στρατόπεδα. Συμμετείχε στη μάχη του Πέτα και στο Μεσολόγγι, μαζί με τον Μαυροκορδάτο, το 1823. Στην αγκαλιά του πέθανε ο αρχιστράτηγος Καραϊσκάκης το 1827. Μετά την επανάσταση, συνέχισε να υπηρετεί την Ελλάδα, αναβαθμίζοντας την ιατρική στον Ελληνικό στρατό.
Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν
Ρώσος λογοτέχνης, ίσως ο μεγαλύτερος ποιητής της Ρωσίας που θεωρείται και ο δημιουργός της νεότερης ρωσικής λογοτεχνίας και γνωστός φιλέλληνας. Το 1821, ο Πούσκιν ήρθε πιο κοντά στην υπόθεση της προσπάθειας των Ελλήνων για ανεξαρτησία, πιστεύοντας ακράδαντα ότι η Ελλάδα θα θριάμβευε και εκθειάζοντας την ανδρεία του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Ο ενθουσιασμός του, όμως, δεν κράτησε πολύ. Απογοητεύτηκε με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη αποδίδοντάς του ανικανότητα στον ηγετικό ρόλο που είχε αναλάβει. Η εκτίμηση αυτή του ποιητή βασίστηκε σε εσφαλμένες και ανεπαρκείς πληροφορίες. Θεωρούσε ακόμα γενναίο τον Υψηλάντη, δυσφόρησε όμως που μετά την άτυχη μάχη στο Δραγατσάνι, ο Υψηλάντης κατέφυγε στην Αυστρία. Η απογοήτευση του Πούσκιν από την αναβλητικότητα, τη διχόνοια και την αδιαφορία πολλών Ελλήνων για την εθνική υπόθεση, τον εξοργίζει και αγανακτισμένος, αποκαλεί τους Έλληνες “έναν άθλιο λαό ληστάρχων και μπακάληδων”. Μετανιώνει, όμως, αμέσως και δηλώνει ότι η καρδιά του δεν θα μπορούσε να νιώσει εχθρότητα στις ευγενικές προσπάθειες ενός αναγεννώμενου λαού.
Βίκτωρ Ουγκώ
Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός, ο πλέον σημαντικός και προβεβλημένος εκπρόσωπος του κινήματος του γαλλικού ρομαντισμού. Ο Βίκτωρ Ουγκώ ενώ ήταν από τους τελευταίους Ευρωπαίους διανοούμενους, που έδειξαν φιλελληνική στάση, παρέμεινε ο συνεπέστερος υποστηρικτής του νέου ελληνικού κράτους. Οι πρώτες του ποιητικές αναφορές για τον αγώνα των Ελλήνων εμφανίζονται το 1826 με τη δημοσίευση στο γαλλικό Τύπο του ποιήματος “Τα Κεφάλια του Σαραγιού”, εμπνευσμένου από την Έξοδο του Μεσολογγίου, όπου εμφανίζονται μεταξύ των 6000 κεφαλιών που είχαν αποσταλεί στο σαράγι, να συνομιλούν μεταξύ τους τα τρία κεφάλια του Μάρκου Μπότσαρη, του Επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ και του Κωνσταντίνου Κανάρη. Το 1827 συνθέτει τα ποιήματα “Ναβαρίνο” και “Ενθουσιασμός”, ενώ την επόμενη χρονιά τα “Κανάρης”, “Λαζάρα”, καθώς και το περίφημο “Ελληνόπουλο”. Tο 1867, ο Ουγκώ έγραψε προς τους σκλαβωμένους Κρητικούς: “Η Κρήτη είναι η Ελλάδα. Υπολογίζετε σε εμένα ως συγγραφέα και πολίτη… Ανήκω στην Ελλάδα όσο και στη Ιταλία. Θα έδινα για την Ελλάδα τους στίχους μου, όπως ο Τυρταίος και το αίμα μου, όπως ο Βύρωνας… Η ιερή σας πατρίδα έχει την πιο βαθιά μου αγάπη. Σκέφτομαι την Αθήνα όπως σκέπτεται κανείς τον ήλιο. Ο αδελφός σας Βίκτωρ Ουγκώ.”
Ιωάννης-Γαβριήλ Εϋνάρδος
Ελβετός τραπεζίτης, φωτογράφος και φιλέλληνας, που τιμήθηκε με τον τίτλο του ευεργέτη του ελληνικού έθνους. Το 1814 συμμετείχε στο συνέδριο της Βιέννης, όπου γνώρισε τον Καποδίστρια. Εμπνευσμένος από τις ιδέες του, προσχώρησε στο κίνημα του φιλελληνισμού. Κατά την επανάσταση του ’21, διέθεσε τεράστια ποσά υπέρ των Ελλήνων και παρενέβη επανειλημμένα στην ευρωπαϊκή διπλωματία για το δίκιο των Ελλήνων. Μετά την δολοφονία του Καποδίστρια, έδειξε προσωπικό ενδιαφέρον για την συγκρότηση της ελληνικής εθνικής οικονομίας και συνέβαλε καταλυτικά στην ίδρυση της Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας, της οποίας διατέλεσε και επίτιμος διοικητής. Το 1847 αντιμετώπισε με σθένος τις υπερβολικές απαιτήσεις των Άγγλων τραπεζιτών για το δάνειό τους προς την Ελλάδα και πλήρωσε ο ίδιος μισό εκατομμύριο χρυσά φράγκα για να τους ικανοποιήσει.
Τζωρτζ Κάνινγκ
Άγγλος πολιτικός και φιλέλληνας, που διετέλεσε Πρωθυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας. Το 1824, η Βρετανική κυβέρνηση υποστήριξε τον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία από την Οθωμανική αυτοκρατορία και το 1826, ο Κάνινγκ υπέγραψε με τη Γαλλία και τη Ρωσία συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα. Τον Απρίλιο του 1827, ο Κάνινγκ σχημάτισε κυβέρνηση και προώθησε την ανεξαρτησία της Ελλάδας.
Σερ Έντουαρντ Κόδριγκτον
Άγγλος ναύαρχος. Ως διοικητής του Στόλου της Μεσογείου, συνέτριψε τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στο Ναβαρίνο.
Ευγένιος Ντελακρουά
Γάλλος ρομαντικός ζωγράφος του 19ου αιώνα, που επηρέασε την ζωγραφική συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του ιμπρεσιονισμού. Εμπνεύστηκε από ιστορικά γεγονότα όπως η Ελληνική και η Γαλλική Επανάσταση. Ο πίνακάς του “Η Σφαγή της Χίου” τον Απρίλιο του 1922, ευαισθητοποίησε τους Ευρωπαίους για τον αγώνα ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Σκοπός του ήταν να αναδείξει το δράμα των Ελλήνων που πολέμησαν με σθένος και αυτοθυσία ενάντια των Τούρκων.
Φωτό από: Stalkram / Hellenica World / E-Flux
