Οι κοινωνικές και οι τεχνολογικές εξελίξεις επηρεάζουν πάντα το χώρο της εργασίας. Η βιομηχανική επανάσταση και η ανακάλυψη των υπολογιστών, είχε σαν αποτέλεσμα, πολλά επαγγέλματα να εξαφανιστούν, αφού ήταν πλέον ξεπερασμένα ή άχρηστα.
1. Φανοκόρος
Ο φανοκόρος ή φανανάπτης ήταν ο άνθρωπος που άναβε τα φανάρια στις πλατείες και τους δρόμους της πόλης. Στο τέλος του 18ου αιώνα, με την διάδοση του φωταερίου, έγινε επιτακτική η ανάγκη για το φωτισμό της πόλης. Από το 1862 που τελείωσαν οι εγκαταστάσεις για το φωταέριο στο Γκάζι, η χρήση του επιτρεπόταν τη νύχτα αποκλειστικά για το δημοτικό φωτισμό. Έτσι, κάθε βράδυ, ο φανοκόρος φρόντιζε να ανάβουν οι δημοτικοί φανοστάτες των δρόμων. Με τον ερχομό όμως του ηλεκτρικού ρεύματος το επάγγελμα του φανοκόρου έσβησε.
2. Γαλατάς
Ο γαλατάς ήταν πλανόδιος μικροπωλητής, που γύριζε στα μεγάλα αστικά κέντρα και πουλούσε φρέσκο γάλα. Είχε συνήθως άμαξα που την έσερνε ένας γάιδαρος ή ένα μουλάρι και αργότερα ποδήλατο ή μηχανοκίνητο δίτροχο. Μετέφερε το γάλα σε μεταλλικά κυλινδρικά δοχεία και το μοίραζε στις γειτονιές χύμα σε οκάδες ή δράμια. Όμως, μετά από μια σειρά αγορανομικών διατάξεων στη δεκαετία του 1970, απαγορεύθηκε η πλανόδια διάθεση γάλακτος, προκειμένου να διασφαλισθεί περισσότερο η ποιότητα και η υγειονομική ασφάλεια των πολιτών. Έτσι, οι γαλατάδες εξαφανίστηκαν και εμφανίστηκε η Δέλτα της γειτονιάς.
3. Λούστρος
Παλιά, όταν οι περισσότεροι δρόμοι ήταν χωματόδρομοι, τα παπούτσια του κόσμου γέμιζαν σκόνη και λάσπες. Ο λούστρος, καθόταν στο κασελάκι με τις βούρτσες και τα βερνίκια του και με περίτεχνες “ταχυδακτυλουργικές¨ κινήσεις, ξεσκόνιζε και γυάλιζε τα παπούτσια των πελατών. Ήταν ένα επάγγελμα που δεν έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης και το “λουστράκος” ήταν, σχεδόν, συνώνυμο βρισιάς.
4. Νερουλάς
Ο νερουλάς ή νεροκόπος ήταν πλανόδιος πωλητής νερού και αναλάμβανε πηγαίνει νερό στα σπίτια, σε πόλεις ή χωριά, που δεν είχαν δική τους πηγή ή βρύση. Ο νερουλάς έκανε πολλά κοπιαστικά δρομολόγια και αμειβόταν περίπου 1 δεκάρα τον τενεκέ. Ο πιο γνωστός νερουλάς ήταν ο Σπύρος Λούης που ασκούσε αυτό το επάγγελμα στο Μαρούσι. Οι νερουλάδες εκτοπίστηκαν ταχύτατα με την ίδρυση της ΟΥΛΕΝ, και σήμερα ΕΥΔΑΠ, το 1930.
5. Γανωματής
Γανωματής ή γανωτής ήταν είναι ένα από τα πιο παλιά επαγγέλματα. Δουλειά του ήταν να επικαλύπτει τα χάλκινα μαγειρικά σκεύη με κασσίτερο. Αυτά με τον καιρό και με τη μεγάλη χρήση οξειδώνονταν και γίνονταν επικίνδυνα για δηλητηριάσεις. Έπρεπε λοιπόν να γανωθούν, να καλυφθεί δηλαδή η επιφάνειά τους για προστασία με ένα ειδικό μέταλλο, το καλάι (κράμα κασσίτερου). Σήμερα το επάγγελμα του γανωτή έχει εκτοπιστεί αφού τα μαγειρικά σκεύη είναι πλέον ανοξείδωτα και δεν χρειάζονται γάνωμα.
6. Λατερνατζής
Γύρω στα 1900 στους δρόμους της Αθήνας ο πλανόδιος οργανοπαίχτης, που γυρνούσε τις γειτονιές, και άπλωνε μελωδικούς σκοπούς κάτω στα σπίτια της παλιάς Αθήνας λεγόταν λατερνατζής. Η λατέρνα είναι ένα αυτόματο «φορητό» μουσικό όργανο που έχει πάρα πολλές ομοιότητες με το πιάνο. Στη σύγχρονη εποχή η λατέρνα είναι σπάνιο θέαμα που απολαμβάνουν όσοι την συναντήσουν σε κεντρικά αστικά σημεία.
7. Καρεκλάς
Παλιά, οι καρέκλες ήταν ψάθινες και χαλούσαν εύκολα. Ο καρεκλάς ήταν τεχνίτης, ο οποίος γύριζε τις γειτονιές και επιδιόρθωνε τις καρέκλες με ξερά βούρλα που μάζευε από τα ποτάμια. Είχε μαζί του τα εργαλείου του, τον σάρακα, το πριόνι, το σκεπάρνι, την πένσα και το σκαρπέλο και έφτιαχνε επιτόπου τις χαλασμένες καρέκλες. Όταν άρχισαν, όμως, να εμφανίζονται οι πλαστικές καρέκλες, το επάγγελμα εξαφανίστηκε.
8. Δοσατζής
Ο δοσατζής ήταν έμπορος, συνήθως με υφάσματα, κουζινικά, είδη προικός πουκάμισα, κάλτσες, κλωστές, εσώρουχα, κουμπιά, λάστιχο, κουβαρίστρες, τσατσάρες, βαφές και πολλά άλλα ακόμα και γύριζε στα χωριά με το βανάκι του και πούλαγε με δόσεις το εμπόρευμά του. Έγραφε τα πάντα στο τεφτέρι του και κάθε μήνα περνούσε και εισέπραττε τη δόση που είχε συμφωνήσει με τους πελάτες του.
9. Ο πλανόδιος εφημεριδοπώλης
Συνήθως ήταν παιδάκια, που έπαιρναν τις εφημερίδες από τα Πρακτορεία Διανομής Τύπου και τις πουλούσαν στους περαστικούς γυρίζοντας στους κεντρικούς δρόμους της πόλης ή τις πήγαιναν στα σπίτια και τα γραφεία των πελατών τους. Φρόντιζαν πάντα να φωνάζουν δυνατά τους τίτλους της επικαιρότητας, δελεάζοντας έτσι τους περαστικούς να αγοράσουν την εφημερίδα τους: “Εφημερίδες! Έκτακτο παράρτημα!”.
10. Ο Παγοπώλης
Πριν την ανακάλυψη του ψυγείου, το 1931, στα σπίτια υπήρχαν οι παγωνιέρες, οι οποίες ήταν ψυγεία που λειτουργούσαν με μια κολώνα πάγου. Ο παγοπώλης μοίραζε κολώνες πάγου στα σπίτια για να μπορούν να διατηρούν τα τρόφιμα και να έχουν δροσερό νερό.
11. Ο Στοιχειοθέτης
Η στοιχειοθεσία είναι ο τρόπος που εκτύπωναν στο παρελθόν. Ο στοιχειοθέτης, είχε μπροστά του τα στοιχεία, δηλαδή μεταλλικά γράμματα και έχτιζε γράμμα-γράμμα όλες τις λέξεις του κειμένου. Μετά τοποθετούσε τις λέξεις σε ένα μεγάλο τελάρο, έβαζε και τα “κλισέ” με τις εικόνες και έτσι σχημάτισε όλη τη σελίδα. Στη συνέχεια περνούσε μελάνι επάνω από τα στοιχεία, το χαρτί πιεζόταν επάνω και, έτσι, γινόταν η εκτύπωση.
Φωτό από: CorfuPress.com
