Έρευνα του ΟΣΔΕΛ για το βιβλίο και τους αναγνώστες του στην Ελλάδα.

Η έρευ­να του ΟΣ­ΔΕΛ με τί­τλο «Ανα­γνώ­σεις, ανα­γνώ­στες και ανα­γνώ­στριες: Το βι­βλίο και το κοι­νό του στην Ελ­λά­δα» – την επι­στη­μο­νι­κή διεύ­θυν­ση της οποί­ας εί­χε ο Νί­κος Πα­να­γιω­τό­που­λος κα­θη­γη­τής κοι­νω­νιο­λο­γί­ας στο Εθνι­κό και Κα­πο­δι­στρια­κό Πα­νε­πι­στή­μιο Αθη­νών – ως στό­χο εί­χε την κα­τα­γρα­φή και την ερ­μη­νεία του συστήματος των πα­ρα­γό­ντων που κα­θο­ρί­ζουν την ανα­γνω­στι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά.

1. Πόσα βιβλία ανά έτος διαβάζουν οι ερωτώμενοι.

Ανάλογα με τον αριθμό των βιβλίων που διαβάζουν (ή δεν διαβάζουν) χωρίζονται σε μη αναγνώστες, μη εντατικούς αναγνώστες (διαβάζουν 2 βιβλία τον χρόνο) και εντατικούς αναγνώστες. Στην ερώτηση: «Πόσα βιβλία έχετε διαβάσει τον τελευταίο χρόνο με οποιοδήποτε τρόπο (έντυπο, audiobook, ebook), εξαιρουμένων των πανεπιστημιακών ή των σχολικών βιβλίων;»,

Το 35% των ερωτώμενων απαντά πως δεν διαβάζει κανένα βιβλίο τον χρόνο (μη αναγνώστες).

Το 19% διαβάζει 1-2 βιβλία τον χρόνο και το 15% διαβάζει 3-4 βιβλία τον χρόνο (μη εντατικοί αναγνώστες).

Το 14% διαβάζει 5-9 βιβλία τον χρόνο και το 17% 10 βιβλία και άνω (εντατικοί αναγνώστες).

Επομένως, οι μη αναγνώστες ανέρχονται στο ποσοστό του 35%, οι μη εντατικοί αναγνώστες στο 34% και οι εντατικοί αναγνώστες στο 31%.

2. Τα είδη των βιβλίων που διαβάζει το αναγνωστικό κοινό στην Ελλάδα.

Αγαπημένη κατηγορία είναι η ελληνική λογοτεχνία, η οποία αρέσει στο 60% των ερωτώμενων, δεύτερη στις προτιμήσεις έρχεται η ξένη λογοτεχνία με ποσοστό 47%, ενώ το λιγότερο αγαπητό είδος είναι τα βιβλία που ασχολούνται με την πολιτική, τα οποία προτιμώνται μόνο από το 17% του κοινού, αν και πάντως προτιμώνται λίγο περισσότερο από τους εντατικούς αναγνώστες και τους άνδρες (σε ποσοστό 23%) σε σχέση με τις υπόλοιπες κατηγορίες. Η ελληνική λογοτεχνία προτιμάται κυρίως από γυναίκες και από την ηλικιακή ομάδα 55 έως 64 ετών, με το ποσοστό να φτάνει στο 73%. Όσον αφορά τις κοινωνικές επιστήμες, το ποσοστό προτίμησής τους από το αναγνωστικό κοινό φτάνει το 25%, με το υψηλότερο ποσοστό ανάγνωσής τους (31%) να το σημειώνουν οι εντατικοί αναγνώστες.

3. Πόσο συχνά διαβάζουν οι αναγνώστες;

Οι επικρατέστερες απαντήσεις εκ μέρους των ερωτώμενων είναι «1-2 φορές την εβδομάδα», με ποσοστό 36%, και «κάθε ημέρα», με 34%. Όπως είναι λογικό, κυρίως οι εντατικοί αναγνώστες δηλώνουν, με μεγάλη διαφορά από τους υπόλοιπους, ότι διαβάζουν καθημερινά (σε ποσοστό 51%), ενώ ακολουθεί η ηλικιακή ομάδα 65 ετών και άνω με ποσοστό 44%. 1-2 φορές την εβδομάδα διαβάζουν κυρίως οι νέοι ηλικίας 16 έως 24 ετών, σε ποσοστό 41%, ενώ οι μη εντατικοί αναγνώστες είναι εκείνοι που διαβάζουν κυρίως 1-2 φορές τον μήνα.

4. Γιατί διαβάζει κανείς:

α) για την απόκτηση γνώσεων ή την αναζήτηση πληροφοριών, β) από αγάπη στον γραπτό λόγο, γ) για ψυχαγωγία και δ) για επαγγελματική επιτυχία. Από τις απόψεις αυτές που προτείνονται, οι ερωτώμενοι στην πλειονότητά τους δεν συμφωνούν με την τελευταία, της οποίας τα ποσοστά στο «μάλλον συμφωνώ» και «συμφωνώ απόλυτα» φτάνουν στο 42%, ενώ οι τρεις άλλες («ούτε συμφωνώ, ούτε διαφωνώ», «μάλλον διαφωνώ», «διαφωνώ απόλυτα») ξεπερνούν το 75%. Επίσης, οι άνδρες δεν απολαμβάνουν εξίσου με τις γυναίκες την τέχνη του λόγου ούτε επιζητούν στον ίδιο βαθμό να ψυχαγωγηθούν μέσω ενός βιβλίου ξεφεύγοντας από την καθημερινότητα, καθώς απάντησαν πως συμφωνούν με τις απόψεις αυτές κατά περίπου 10% λιγότερο από ό,τι οι γυναίκες.

5. Οι αγοραστικές συνήθειες των αναγνωστών ως προς τα βιβλία.

Το σύνολο των αναγνωστών έχει αγοράσει, όπως φανερώνεται, κατά μέσο όρο 6 βιβλία το τελευταίο έτος, ενώ οι εντατικοί αναγνώστες έχουν αγοράσει 10 βιβλία και 3 οι μη εντατικοί. Πιο αναλυτικά, οι εντατικοί αγοραστές αγοράζουν βιβλία σε ποσοστό 46%∙ πιο συγκεκριμένα, το 23% εξ αυτών αγοράζει από 5 μέχρι 9 βιβλία τον χρόνο, ενώ το υπόλοιπο 23% από 10 και πάνω. Οι μη εντατικοί αγοραστές, οι οποίοι απαντούν θετικά στην αγορά βιβλίων κατά 34%, αγοράζουν είτε 1 με 2 βιβλία τον χρόνο (σε ποσοστό 16%) είτε 3 με 4 (σε ποσοστό 18%). Τέλος, υπάρχει και ένα ποσοστό των αναγνωστών (21%) που δεν επιλέγει να αγοράσει βιβλία.

6. Τι είναι αυτό που αναζητούν σε ένα βιβλίο οι αναγνώστες στην Ελλάδα.

Όπως αποδεικνύεται, το πλέον σημαντικό για το αναγνωστικό κοινό είναι το θέμα του βιβλίου, με ποσοστό 8,7/10, ενώ ο εκδοτικός οίκος (5,7/10) και το εξώφυλλο του βιβλίου (5,5/10) είναι ό,τι λιγότερο ενδιαφέρει τους αναγνώστες. Διαφορά σε σχέση με τα γενικότερα ποσοστά παρατηρείται ως προς τις απαντήσεις που αφορούν την «περίληψη στο οπισθόφυλλο» εκ μέρους των γυναικών και των αναγνωστών ηλικίας 55 έως 64 ετών. Ενώ η απάντηση αυτή φτάνει μέχρι το ποσοστό 7,2/10 στις περισσότερες ειδικές κατηγορίες, στις γυναίκες ανέρχεται στο 8/10 και στα άτομα 55 έως 64 ετών στο 7,9. Τέλος, για την ηλικιακή ομάδα 55 έως 64 ετών, τη μικρότερη σημασία για την επιλογή ενός βιβλίου έχει το εξώφυλλό του, με ποσοστό 4,7/10.

7. Έντυπα βιβλία ή e–books;

Σχεδόν όλες οι γυναίκες (88%) διαβάζουν έντυπα βιβλία, όπως το ίδιο συμβαίνει και με τους άνδρες στην πλειονότητά τους (74%). Ωστόσο, ένα αξιόλογο ποσοστό (23%) των ανδρών χρησιμοποιεί και ebooks, και μάλιστα οι άνδρες νεαρής ηλικίας, 16 έως 24 ετών, σε μεγαλύτερο βαθμό.13

8. Αναγνώστες και εκπαίδευση.

Περισσότερα από τα μισά άτομα βασικής εκπαίδευσης (σε ποσοστό 55%) είναι μη αναγνώστες, σε αντίθεση με τα άτομα ανώτερης εκπαίδευσης, στα οποία το ποσοστό των μη αναγνωστών μειώνεται στο 16%. Τα άτομα ανώτερης εκπαίδευσης έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό εντατικών αναγνωστών (46%) αλλά και μη εντατικών αναγνωστών (38%). Γενικότερα, όσο υψηλότερη είναι η βαθμίδα εκπαίδευσης τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των εντατικών και μη εντατικών αναγνωστών, και μικρότερο το ποσοστό των μη αναγνωστών.

Το προφίλ του δείγματος που ερωτήθηκε.

Ανα­φο­ρι­κά με τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά που συν­θέ­τουν το προ­φίλ του δείγ­μα­τος της έρευ­νας δια­πι­στώ­θη­κε ότι:

• 8 στους 10 πο­λί­τες μι­λούν του­λά­χι­στον μία ξέ­νη γλώσ­σα. Η πλειο­νό­τη­τα μι­λά αγ­γλι­κά, ενώ γνώ­ση πολ­λών ξέ­νων γλωσ­σών πα­ρα­τη­ρεί­ται σε νε­α­ρές ηλι­κί­ες με­σο­α­νώ­τε­ρης/ανώ­τε­ρης τά­ξης.
• Το διά­με­σο πλή­θος βι­βλί­ων ανά νοι­κο­κυ­ριό εί­ναι 90, με το αντί­στοι­χο πλή­θος στις βι­βλιο­θή­κες των παι­δι­κών χρό­νων των πο­λι­τών να εί­ναι 30. Οι αριθ­μοί αυ­τοί αυ­ξά­νο­νται σε άτο­μα με σπου­δές ανώ­τε­ρης εκ­παί­δευ­σης που ανή­κουν στη με­σο­α­νώ­τε­ρη/ανώ­τε­ρη τά­ξη.
• Σχε­δόν 1 στους 2 ερω­τώ­με­νους εί­χε στο παι­δι­κό ή/και εφη­βι­κό πε­ρι­βάλ­λον του κά­ποιον εντα­τι­κό ανα­γνώ­στη (ιδιαί­τε­ρα οι άν­θρω­ποι που εί­ναι σή­με­ρα νέ­οι).
• Πε­ρί­που 1 στους 4 πο­λί­τες ασχο­λεί­ται με κά­ποια πο­λι­τι­στι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα, μου­σι­κή, θέ­α­τρο κλπ. (ιδιαί­τε­ρα οι νε­α­ρές ηλι­κί­ες), ενώ 3 στους 10 εκ­κλη­σιά­ζο­νται τα­κτι­κά.
• Η μέ­ση ημε­ρή­σια τη­λε­θέ­α­ση εί­ναι πε­ρί­που 3 ώρες (ακό­μη με­γα­λύ­τε­ρη στις νοι­κο­κυ­ρές, στις με­γα­λύ­τε­ρες ηλι­κί­ες και στην κα­τώ­τε­ρη τά­ξη).
• 6 στους 10 πο­λί­τες εί­ναι τα­κτι­κοί ακρο­α­τές ρα­διο­φώ­νου, 1 στους 2 τη­λε­θε­α­τής (ελεύ­θε­ρης ή συν­δρο­μη­τι­κής τη­λε­ό­ρα­σης) και 1 στους 3 ανα­γνώ­στης εντύ­πων (ιδιαί­τε­ρα οι άν­θρω­ποι με­γα­λύ­τε­ρης ηλι­κί­ας), ενώ 8 στους 10 εί­ναι κα­θη­με­ρι­νοί χρή­στες του δια­δι­κτύ­ου (4 στους 10 στις ηλι­κί­ες άνω των 65 ετών).
• Το κι­νη­τό εί­ναι το κύ­ριο μέ­σο πρό­σβα­σης στο δια­δί­κτυο για όλους (λι­γό­τε­ρο στους χρή­στες με­γα­λύ­τε­ρης ηλι­κί­ας).
• Η συλ­λο­γή πλη­ρο­φο­ριών εί­ναι ο κύ­ριος λό­γος χρή­σης του δια­δι­κτύ­ου, ενώ ακο­λου­θούν τα email και τα μέ­σα κοι­νω­νι­κής δι­κτύ­ω­σης. Τα κοι­νω­νι­κά δί­κτυα εί­ναι από τους πρώ­τους λό­γους χρή­σης του δια­δι­κτύ­ου στις νε­α­ρό­τε­ρες ηλι­κί­ες.
• 1 στους 2 πο­λί­τες εί­ναι τα­κτι­κός χρή­στης των κοι­νω­νι­κών δικτύων (σχε­δόν το 100% των ατό­μων νε­α­ρής ηλι­κί­ας).

Μπο­ρεί­τε να κα­τε­βά­σε­τε την έρευ­να εδώ.

Πηγή: ΟΣΔΕΛ

(Νο­έμ­βριος 2022)