Οι παλαιότερες γενιές το γνώριζαν ως «τη δύναμη της θετικής σκέψης». Η σημερινή νεολαία αγκαλιάζει την έννοια ως «manifestation» – με 36 δισεκατομμύρια και πλέον προβολές στο TikTok να το αποδεικνύουν.
Είναι η νοητική διαδικασία του οραματισμού και της θετικής επιβεβαίωσης ενός επιθυμητού αποτελέσματος – είτε αυτό είναι μια νέα σχέση, μια προαγωγή ή εσωτερική ειρήνη. Η ιδέα είναι ότι η νοητική άσκηση μπορεί να οδηγήσει σε πραγματικά επιτεύγματα. Και παρόλο που δεν αποτελεί πανάκεια για την ψυχική υγεία και μια ζωή με γνώμονα τον σκοπό, φαίνεται ότι το manifestation μπορεί πραγματικά να βοηθήσει τους ανθρώπους να διατυπώσουν και να επιτύχουν τους στόχους τους.
Οι τεχνικές ποικίλλουν. Ορισμένοι υποστηρικτές προτείνουν ένα «manifestaton journal», όπου γράφεις τους στόχους και καταγράφεις τα βήματα που κάνεις προς την κατεύθυνση τους. Η απαγγελία ενός θετικού μάντρα είναι μια άλλη συνήθης τεχνική. Το «σενάριο» περιλαμβάνει το να γράψεις τον τρόπο με τον οποίο θα ήθελες να διαδραματιστεί μια σκηνή: Για παράδειγμα, η συζήτηση που θέλεις να κάνεις με το αφεντικό σου για μια αύξηση, ή να ζητήσεις από ένα άτομο να βγείτε ραντεβού.
Η ιδέα της δήλωσης ενός αποτελέσματος δεν είναι καθόλου καινούργια. Ο Κινέζος φιλόσοφος Λάο Τσε και ο δοκιμιογράφος του 19ου αιώνα Ραλφ Γουάλντο Έμερσον υποστήριξαν εκδοχές της ίδιας ιδέας. «Η δύναμη της θετικής σκέψης» ήταν ο τίτλος ενός βιβλίου του Norman Vincent Peale το 1952.
* * * * *
Παρόλα αυτά, προκύπτει ένα εύλογο ερώτημα: Πόσο αποτελεσματικό είναι το manifestation στη δημιουργία πραγματικής αλλαγής;
Ας ξεκινήσουμε με τα άσχημα νέα: Όχι, δεν μπορείς να φανταστείς τον εαυτό σου με ένα εκατομμύριο ευρώ ή μια πιο λεπτή μέση και να γίνει απλώς. Οποιοσδήποτε προσπαθεί να σου πουλήσει κάτι τέτοιο, το πιθανότερο είναι ότι ψάχνει για κορόϊδο.
Τα καλά νέα είναι ότι, όπως αναφέρει και σε σχετικό άρθρο το USA Today, υπάρχουν βάσιμες επιστημονικές αποδείξεις που δείχνουν ότι οι θετικές λέξεις και η θετική σκέψη μπορούν να βελτιώσουν την υγεία και την ποιότητα ζωής σου. Το κλειδί είναι η βελτίωση των κινήτρων.
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι υπάρχει δύναμη στη θετική σκέψη. Μια βασική αρχή της γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας, μιας ευρέως χρησιμοποιούμενης ψυχολογικής θεραπείας, είναι ότι οι σκέψεις είναι συμπεριφορές επειδή είναι παρατηρήσιμες από τουλάχιστον ένα άτομο: τον εαυτό μας. Έτσι, ένα μοτίβο θετικής σκέψης μπορεί στην πραγματικότητα να μας βοηθήσει να συμπεριφερθούμε προς την επιτυχία.
Η «μαθημένη αισιοδοξία» μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τα προβλήματα. Ο πατέρας της θετικής ψυχολογίας, Martin Seligman, ανέπτυξε την έννοια της «μαθημένης αισιοδοξίας». Εξηγώντας τα γεγονότα με θετικούς όρους, αντί να θρηνούμε για όσα μας συμβαίνουν ή θα μπορούσαν να μας συμβούν, μπορούμε να προσεγγίσουμε εποικοδομητικά τα προβλήματα της ζωής.
Η αισιοδοξία μπορεί επίσης να επηρεάσει τη σωματική μας υγεία. Μια ανάλυση του 2009 σε περισσότερες από 80 μελέτες που αφορούσαν χιλιάδες ασθενείς διαπίστωσε ότι οι αισιόδοξοι άνθρωποι είχαν καλύτερα αποτελέσματα στη διαχείριση του πόνου, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, την καρδιαγγειακή υγεία και τα ποσοστά επιβίωσης από σοβαρές ασθένειες.
Τα δεδομένα δείχνουν τη σημασία της σύνδεσης εγκεφάλου-σώματος. Χάρη στη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου μας, η αισιόδοξη σκέψη δημιουργεί νέες νευρικές οδούς που βελτιώνουν τη γνωστική λειτουργία. Στο βιβλίο της του 2019, «The Source», η νευροεπιστήμονας Tara Swart γράφει: «Οι πρακτικές εκδήλωσης επηρεάζουν την ψυχική υγεία κυρίως μέσω των μονοπατιών κινήτρων, ανταμοιβής και κίνησης του εγκεφάλου μας, τα οποία συσχετίζονται με την ντοπαμίνη και τις περιοχές της διάθεσης που διέπονται από τη σεροτονίνη».
Ένα παρόμοιο φαινόμενο καταγράφηκε σε εγκεφαλικές τομογραφίες ανθρώπων που ασκούν διαλογισμό. Ο διαλογισμός, παρόμοιος με ορισμένες τεχνικές manifestation, μπορεί να περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενο οραματισμό ή απαγγελία ενός μάντρα για την πρόκληση μιας ειρηνικής κατάστασης. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που διαλογίζονται τακτικά έχουν βελτιωμένη γνωστική λειτουργία και λιγότερο εκφυλισμό του εγκεφάλου που σχετίζεται με την ηλικία σε σύγκριση με εκείνους που δεν διαλογίζονται.
Οι τεχνικές οπτικοποίησης παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στα προπονητικά σχήματα πολλών αθλητών, συμπεριλαμβανομένου του ολυμπιονίκη κολύμβησης Μάικλ Φελπς.
Η απεικόνιση μιας ρουτίνας, όπως μια άσκηση γυμναστικής στο έδαφος, ενεργοποιεί τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου με τη φυσική εξάσκησή της. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί αθλητές λένε ότι πρέπει «να το δεις πριν το κάνεις».
* * * * *
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν σκοτεινές πλευρές στο manifestation και οι άνθρωποι πρέπει να τις προσέχουν.
Η σκέψη μας έχει γίνει υπερβολικά αισιόδοξη αν συμπεραίνουμε ότι θα παράγει αυτόματα το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ως κίνητρο για δράση, το manifestation μπορεί να είναι σπουδαίο. Ως υποκατάστατο της δράσης, είναι μια αποτυχία. Ένα παράδειγμα: Η Gabriele Oettingen, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, διαπίστωσε ότι όσοι έκαναν δίαιτα και φαντασιώνονταν περισσότερο την απώλεια βάρους είχαν λιγότερες πιθανότητες να επιτύχουν τους στόχους τους.Η φαντασίωση μπορεί επίσης να δημιουργήσει συναισθήματα ντροπής και ενοχής όταν το επιθυμητό αποτέλεσμα αποτυγχάνει να υλοποιηθεί.
Η θετική σκέψη από μόνη της δεν μπορεί να ξεπεράσει τη φτώχεια, τον ρατσισμό, τον σεξισμό ή τα σοβαρά προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας. Οι υποστηρικτές του manifestation πρέπει να το αναγνωρίσουν αυτό. Για άτομα που υποφέρουν από επαναλαμβανόμενα ή εμμονικά μοτίβα σκέψης, το manifestation μπορεί επίσης να αυξήσει το άγχος. Μπορεί να είναι βαθιά ανησυχητικό να πιστεύει κανείς ότι η σκέψη ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος – για παράδειγμα του θανάτου ενός αγαπημένου προσώπου – μπορεί με κάποιο τρόπο να προκαλέσει την επέλευση αυτού του γεγονότος.
Πρέπει επίσης να αποφεύγουμε να εστιάζουμε σε πράγματα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Άλλο πράγμα είναι να δηλώνεις ότι θέλεις χαλαρωτικές διακοπές και να λάβεις τα μέτρα σου για να το πετύχεις. Αλλά είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα να δηλώσεις ότι θέλεις διακοπές χωρίς κακοκαιρία – ένα φαινόμενο που δεν μπορούμε να ελέγξουμε.
Σε ισορροπία, το manifestation μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να πάρεις τον έλεγχο της ζωής και της υγείας σου. Οι πιο επιτυχημένες στρατηγικές περιλαμβάνουν την εξάσκηση της αισιοδοξίας και της θετικής αυτο-ομιλίας παράλληλα με την εστιασμένη, σταδιακή δράση. Η σκέψη δεν είναι πράξη, αλλά η πράξη ξεκινά με τη σκέψη.
Φωτό από: Yaroslav Shuraev / Pexels
