Ζούμε σε μία εξαιρετικά σεισμογενή χώρα. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας φοβίζει. Θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι και εξοικειωμένοι με το φαινόμενο του σεισμού, γιατί όταν ξέρεις κάτι το φοβάσαι και λιγότερο. Το άγνωστο τρομάζει, γι΄αυτό ήρθε η ώρα να μάθεις όσα θα ήθελες για τους σεισμούς. Αρχικά όμως, θα πρέπει να θυμίσουμε κάποια πράγματα:
Οι τεκτονικές πλάκες είναι ουσιαστικά ο εξωτερικός σκληρός φλοιός της γης. Οι πλάκες αυτές μετακινούνται λόγω της κίνησης του μάγματος. Το μάγμα βρίσκεται κάτω από τις τεκτονικές πλάκες και θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι σαν χυλός που βράζει.
Ο σεισμός (η ενέργειά του) διαδίδετα με κύματα, τα οποία ουσιαστικά είναι αυτά που μας κάνουν να κουνιόμαστε, όπως όταν πεφτει μια πέτρα στη θάλασσα που δημιουργεί κύματα.
- Οι αιτίες δημιουργίας των σεισμών είναι τέσσερις:
- η σύγκρουση των τεκτονικών πλακών.
- οι εκρήξεις των ηφαιστείων.
- οι εγκατακρημνήσεις (δηλαδή πτώσεις τεράστιων βράχων στο εσωτερικό της γης).
- το κρύο (από το πάγωμα του νερού που βρίσκεται μέσα ή κάτω από το έδαφος- η διαστολή αυτού του νερού λόγω της ψύξης, οδηγεί σε διαστολή των βράχων υπογείως με αποτέλεσμα αυτοί να σπάνε).
- ο άνθρωπος (όταν κάνει ρήψη βομβών για πυρηνικές δοκιμές).
- Η γη αποτελείται από 20 τεκτονικές πλάκες, οι οποίες συγκρούονται συνεχώς μεταξύ τους ή βυθίζονται η μία κάτω από την άλλη, δημιουργώντας σεισμούς.
- Ο μεγαλύτερος σεισμός που συνέβη ποτέ, ήταν στη Χιλή το 1960 και είχε μέγεθος 9,5 Ρίχτερ.
- Ένας πολύ δυνατός σεισμός είναι ικανός να μετατοπίσει τον άξονα της γης.
- Εκτός από τον μέγεθος του σεισμού, το οποίο μετράται με την κλίμακα Ρίχτερ, πολύ σημαντική είναι και η επιτάχυνση που προκαλεί. Δηλαδή πόσο γρήγορα διαδίδεται το κύμα του. Ένας σεισμός μπορεί να μην είναι πολύ μεγάλος σε Ρίχτερ, αλλά να έχει μεγάλη επιτάχυνση, οπότε θα προκαλέσει μεγάλες καταστροφές σε σχέση με ένα σεισμό, που μπορεί να είναι μεγαλύτερος σε Ρίχτερ, αλλά δεν έχει πολύ μεγάλη επιτάχυνση.
- Συνήθως οι σεισμοί που γίνονται σε πολύ μεγάλο βάθος, δεν αναμένεται να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα, ούτε να δώσουν μεγάλους μετασεισμούς.
- Οι σεισμολόγοι όταν μελετούν τη μετασεισμική ακολουθία, εκτός των άλλων, μετρούν μία παράμετρο b. Αυτή η παράμετρος όταν είναι μεγαλύτερη του 1 (b>1), σημαίνει συνήθως ότι ο σεισμός ήταν ο κύριος. Αν όμως, η παράμετρος αυτή είναι πολύ κάτω του 1 (b<1), οι σεισμολόγοι αναμένουν έναν εξίσου δυνατό σεισμό.
- Η Ελλάδα έχει 157 ενεργά σεισμικά ρήγματα που έχουν δώσει σεισμούς άνω των 6 Ρίχτερ.
- Η πιο σεισμογενής περιοχή της Ελλάδας είναι η περιοχή του Ιονίου και έπειτα ακολουθεί η περιοχή της Κρήτης.
- Κάθε χρόνο η Πελοπόννησος μετατοπίζεται σχεδόν 1 εκατοστό προς την Στερεά Ελλάδα.
- Η πλάκα της Αφρικής βυθίζεται κάτω από την πλάκα της Ευρώπης, στο σεισμικό τόξο κάτω από την Κρήτη.
- Τα σεισμικά κύματα έχουν τη δυνατότητα να διαδοθούν σε όλο τον κόσμο. Έτσι μπορεί ένας σεισμός να καταγραφεί στην άλλη άκρη της γης.
- Προς το παρόν δεν υπάρχει ασφαλής μέθοδος πρόβλεψης του σεισμού, παρά μόνο μερικά δευτερόλεπτα πριν.
- Σε ορισμένα σημεία του κόσμου, όπως και στην Ελλάδα, σε σημαντικές επιχειρήσεις, όπως διυλιστήρια που υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιάς από σεισμό, υπάρχει σύστημα που, λίγα δευτερόλεπτα πριν το σεισμό, κλείνει τις διαδικασίες του εργοστασίου αυτόματα, για λόγους προστασίας.
- Η μέθοδος της ομάδας ΒΑΝ, η οποία έχει αναγνωριστεί σε πολλές χώρες του κόσμου όπως η Ιαπωνία, δημιουργήθηκε από τους σεισμολόγους Π.Βαρώτσο, Κ.Αλεξόπουλο και Κ.Νομικό και είναι μία μέθοδος η οποία έχει πολύ καλές πιθανότητες στις προγνώσεις σεισμών.
- Στη χώρα μας γίνονται χιλιάδες σεισμοί κάθε χρόνο.
- Η Ελλάδα απελευθερώνει το 2% της παγκόσμιας σεισμικής ενέργειας κάθε χρόνο και το 50% της ευρωπαϊκής σεισμικής ενέργειας.
- Υπάρχουν χώρες που δεν γίνονται ποτέ σεισμοί, γιατί δεν βρίσκονται κοντά στα σημεία που συγκρούονται οι τεκτονκές πλάκες.
- Στο site του γεωδυναμικού ινστιτούτου http://www.gein.noa.gr/el/ και του ευρωμεσογειακού σεισμολογικού κέντρου https://www.emsc-csem.org/Earthquake/ μπορείς να ενημερώνεσαι live για όποιο σεισμό γίνεται στην Ελλάδα και στον κόσμο αντίσιτοιχα.
- Ένα πολύ χρήσιμο βίντεο για να καταλάβεις πώς δημιουργούνται οι σεισμοί.
Hint: ήξερες ότι τα βουνά δημιουργήθηκαν από τις τεκτονικές πλάκες που συγκρούονται;
Φωτό από: Dave Goudreau / Unsplash
