Οι περισσότεροι γονείς, κι εγώ μαζί, δυσκολευόμαστε να πούμε όχι στα παιδιά μας. Είναι τόσο δελεαστικό να μην τους χαλάω χατίρι, είτε μπορώ, είτε όχι να το επωμιστώ, λες και κάτι καταστροφικό θα συμβεί αν δεν πάρουν αυτό που ζητάνε και θέλουν. Φοβάμαι ότι θα τα στενοχωρήσω, ότι θα τους δημιουργήσω ψυχολογικά προβλήματα, σκέφτομαι: σιγά μωρέ, αφού μπορώ, γιατί να τους πω όχι;;;;
Κι όμως, όλοι μας δυστυχώς, δεν συνειδητοποιούμε, ότι μόνο καλό δεν τους κάνουμε. Η ικανοποίηση όλων των θέλω τους και των αναγκών τους, χωρίς λόγο και χωρίς κόπο ή προσπάθεια, τους μαθαίνει ότι μπορούν να έχουν ό,τι επιθυμούν και θέλουν. Είναι όμως όντως έτσι; Είναι έτσι η πραγματική ζωή;
Κάθε φορά που ζητάνε το παιχνίδι από την τάδε ή τη δείνα διαφήμιση, είμαστε οι πρώτοι που το αγοράζουμε, και μετά από λίγο χάνει την αξία του ή την προσοχή τους, μέχρι το επόμενο φοβερό παιχνίδι που θα δούνε και θα ζητήσουνε. Και γεμίζουμε το σπίτι με παιχνίδια που δεν τα παίζουν παρά ελάχιστα και ο φαύλος κύκλος ζήτησης, ικανοποίησης, ανικανοποίητου συνεχίζεται.
Το μάθημα όμως της απόρριψης, της μη ικανοποίησης, της απογοήτευσης είναι βασική ικανότητα ζωής που οφείλουμε να δώσουμε στα παιδιά μας. Όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, θα αντιμετωπίσουν στη ζωή τους και απόρριψη και απογοήτευση και φυσικά δε θα παίρνουν ή κερδίζουν πάντα ό,τι θέλουν και ζητήσουν. Το σημαντικό στη ζωή δεν είναι να έχουμε όλα τα υλικά αγαθά που θέλουμε ή μπορούμε αλλά να εκτιμούμε και να είμαστε ευγνώμονες για όσα έχουμε.
Γιατί όμως υποκύπτουμε και δίνουμε στα παιδιά μας τα πάντα, ίσως και πριν ακόμα τα ζητήσουν;
- Κάποιοι γιατί δε θέλουμε τα παιδιά μας να στερηθούν τίποτα.
- Κάποιοι γιατί αισθανόμαστε ενοχές επειδή λείπουμε πολλές ώρες ή δεν είμαστε τόσο κοντά τους.
- Κάποιοι γιατί εσφαλμένα επιθυμούμε να είμαστε φίλοι με τα παιδιά μας.
- Κάποιοι γιατί θεωρούμε ότι τα παιδιά μας πρέπει να έχουν τα πάντα. Και γιατί όχι;
- Κάποιοι γιατί δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη λύπη ή το θυμό των παιδιών μας.
- Κάποιοι γιατί δεν θέλουμε να στερηθούν τα παιδιά μας όσα στερηθήκαμε εμείς.
Όσο και να υποκύπτουμε, ακόμα και να μπορούμε να τα δώσουμε όλα, κάποια στιγμή το όχι θα έρθει και τότε θα είναι πιο δύσκολο για όλους. Για εμάς να το πούμε, να το κρατήσουμε, να το εφαρμόσουμε και σίγουρα για παιδιά που δεν το έχουν συνηθίσει, να το αποδεχτούν. Κι αν κλάψουν, θυμώσουν, φωνάξουν, εκνευριστούν, απειλήσουν, δεν θα πρέπει να υποκύψουμε. Γιατί σε διαφορετική περίπτωση, είναι σαν να τους λέμε ότι, μπορούν τελικά να πετύχουν αυτό που θέλουν, αν πιέσουν λίγο παραπάνω, αν γκρινιάζουν, αν φωνάζουν, αν χτυπιούνται. Και δεν είναι σωστό αυτό.
Το να λέμε όχι και αυτό να ισχύει, είναι σαν να θέτουμε όρια. Και τα παιδιά, το έχουν εξελίξει σε επιστήμη το να μας προκαλούν και να αμφισβητούν τα όρια. Τα όρια όμως που δεν αυξομειώνονται, τους παρέχουν ασφάλεια. Σίγουρα κάποιες φορές και μετά από συζήτηση, κάποια όρια μπορούν να είναι πιο ελαστικά, αλλά όχι πάντα και για κάθε περίπτωση.
Δε χρειάζεται υπερβολή, ούτε φωνές ή αυστηρότητα. Τα όχι και τα όρια πρέπει να λέγονται με σοβαρότητα, σταθερότητα, ίσως κάποια αίσθηση του χιούμορ, όταν ταιριάζει. Δεν χρειάζονται πολλά-πολλά λόγια ή εξηγήσεις ή διαπραγματεύσεις. Εξηγούμε το λόγο πίσω από το όχι, χωρίς να αφήνουμε ανοιχτά παραθυράκια.
Και βασικά συμφωνούμε οι δύο γονείς μεταξύ μας. Δεν έχει νόημα ο ένας να λέει όχι και ο άλλος ναι με την πρώτη. Δίνουμε λανθασμένα μηνύματα στα παιδιά και τα παρακινούμε να πηγαίνουν στον γονέα που ξέρουν ότι θα υποχωρήσει πρώτος και θα τους κάνει το χατίρι. Οι γονείς και γενικά όσοι εμπλέκονται στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών πρέπει να έχουν κοινή γραμμή.
Σαν γονείς οφείλουμε να μάθουμε στα παιδιά μας ότι «οι καρποί κόποις κτώνται», δεν μπορούν να έχουν ό,τι ζητήσουν και ό,τι θέλουν πάντα, δεν μπορούν να κερδίζουν πάντα. Θα συναντήσουν στη ζωή τους και ΟΧΙ και απόρριψη και ματαίωση. Όσο πιο προπονημένα και προετοιμασμένα είναι για αυτό από το σπίτι τους, τόσο καλύτερα θα το αντιμετωπίσουν στην ζωή τους. Ο κόσμος δεν φτιάχτηκε για να τους υπηρετεί ούτε για να τους προσφέρει τα πάντα. Πρέπει να μάθουν τα όρια και τους περιορισμούς της αληθινής ζωής. Και ο ρόλος μας είναι να τους βοηθήσουμε να γίνουν ανθεκτικά και πετυχημένα στο να αντιμετωπίσουν ό,τι εμπόδια τους φέρει η ζωή.