Πέρσι το καλοκαίρι επισκέφτηκα για άλλο ένα καλοκαίρι το αγαπημένο μου νησί, την καταγωγή μου, τη Λευκάδα. Ο παππούς μου Νίκος, γεννήθηκε στην Εύγηρο, σε ένα χωριό κοντά στο Μαραντοχώρι και τα Σύβοτα και έτσι έδωσε στον πατέρα μου Γρηγόρη και έπειτα σε εμένα, έναν άριστο λόγο να μετατρέπω τις διακοπές μου σε παραδείσιες μέρες.
Ο χρόνος στην Εύγηρο περνάει αργά, με το θυμάρι να κατακλύζει την όσφρησή σου και το ατέρμονο μπλε του Ιονίου να δαμάζει τα μάτια σου. Σαν επισκέπτης, αναζητάς μονάχα μια μικρή γωνιά, ίσως κάτω από κάποιον σχίνο, για να απολαύσεις όσα ζεις στο μικρό, παραδοσιακό χωριό.
Κατά την παραμονή μου λοιπόν, σκέφτηκα να μάθω περισσότερες πληροφορίες για τον τόπο αυτό, που αγαπώ τόσο πολύ, σαν δεύτερη φύση μου. Οι συγγενείς μου με προέτρεψαν να ρωτήσω τον Κυρ-Σπύρο, που όπως είπαν, «ξέρει πολλά και ακόμα τα θυμάται»! Ο κυρ-Σπύρος, δέχτηκε να ικανοποιήσει την περιέργειά μου κι έτσι ένα ζεστό μεσημέρι, καθίσαμε στο Καφενείο του και μου είπε όσα έχουν καταγράψει η μνήμη του και τα βιώματά του έως σήμερα. Τα μοιράζομαι μαζί σας με μεγάλη μου χαρά, μιας που λίγα από αυτά έχουν γραφτεί σε βιβλία και έτσι, σκορπώ τις πληροφορίες με την παραδοσιακή μέθοδο, «από στόμα σε στόμα», ακόμα και στην εποχή του ίντερνετ!
Για όσους δεν γνωρίζουν, ο Όμηρος αναφέρει πως ο Οδυσσέας ήπιε νερό από την Αρεθούσα πηγή, μια κρήνη που βρίσκεται στο χωριό της Ευγήρου, πλάι στην Κορακόπετρα και έπειτα κρύφτηκε στη χοιροσπηλιά, από τον Εύμαιο, ένα μέρος που πλέον σήμερα μπορούν να επισκεφτούν τουρίστες και που βρίσκεται κοντά στο μικρό κολπίσκο της Ευγήρου, το Αφτέλι. Η πηγή και η πέτρα –«Κόρακος πέτρην» (ν 407-410)- αναφέρονται στην Οδύσσεια δια στόματος της θεάς Αθηνάς (ν 404-410).
Η Εύγηρος αρχικά υπήρξε ανεξάρτητο μεγαλοχωριό, με δικό της Δήμο, «χωρίς αφεντικά και δούλους». Καλλιεργούσε λάδι και κρασί, με πλούσια αμπέλια.
Όταν ήρθαν οι Ενετοί, έφεραν στο χωριό τις περίφημες «ασπροελιές» από την Ιταλία, που ευδοκιμούν στη Λευκάδα. Φυτεύοντας λοιπόν τις ασπροελιές, «διώξαν» τις μαυροελιές από το έδαφος της Ευγήρου. Οι ασπροελιές πήραν το όνομά τους από το λευκό καρπό τους. Η ιδιαιτερότητά τους είναι πως βγάζουν περισσότερο λάδι από τις άλλες. Στις μέρες μας, αρχίζει η συγκομιδή τους τον Οκτώβρη και τελειώνει το Μάιο.
Το όνομα Εύγηρος προέρχεται από τη φράση «καλά γηρατειά».
Το χωριό απαρτίζεται από πολλούς Φατουραίους, δηλαδή ανθρώπους με το επίθετο Φατούρος. Αυτό προέκυψε από τον ερχομό πολλών ανθρώπων από την Ιταλία στο παρελθόν, τους οποίους οι γέροι κάτοικοι του χωριού ονόμασαν τότε «Μαλλιοφατούρα», εννοώντας «πλήθος κόσμου». Αυτός ο χαρακτηρισμός μεταλλάχτηκε στο σημερινό επίθετο «Φατούρος».
Επειδή υπάρχουν τόσοι Φατουραίοι στο χωριό, για να συνεννοούνται μεταξύ τους, χρησιμοποιούν ψευδώνυμα! Ρίζος, Τζούρας, Πολύζος, Μπουλάς (ο παππούς μου Νίκος).
Όταν έπεσε το Σούλι, ήρθαν καμιά δεκαριά άντρες από τα Άγραφα στην Εύγηρο, για να γλυτώσουν από τους Τούρκους (οι γυναίκες έπεσαν από το λόφο του Ζαλόγγου). Αυτοί φημίζεται πως λέγονται Πολυζαίοι, αλλά το όνομά τους ξεχάστηκε, για να ενσωματωθούν με τους μόνιμους κατοίκους και να αποτελέσουν μέρος της τότε κοινωνίας.
Η Εύγηρος έχει 3 εκκλησίες: Τον Άγιο Βασίλη, που στέκει παραδοσιακά πετρόχτιστος στην πλατεία του χωριού, εδώ και 500 περίπου χρόνια, την Παναγία, την πρώτη εκκλησία του χωριού και τον Άγιο Μερκούριο, που είναι εγκαταλελειμμένος, δύσκολο να τον βρει κανείς και λέγεται πως πρόκειται για αποικία του Άγιου Ιωάννη.
Το χωριό παλιά ήταν σκέτο δάσος, ένα σύνολο από βάτους. Οι κάτοικοι κρύβονταν εδώ από τους πειρατές, την εποχή που έβλεπαν το βράδυ με φαναράκια από λάδι, εφόσον είχαν περίσσευμα λαδιού μάλιστα!
Η Εύγηρος απαρτίζεται σήμερα από 40 μόνιμους κατοίκους.
Ο Σπύρος Πουλιέζος (ή Πλιέζος), είναι ο ιδιοκτήτης του Καφενείου του χωριού, που λειτουργεί έως σήμερα από το 1982. Τον θυμάμαι όσα χρόνια ζω, να κερνάει λεμονίτες τα καλοκαίρια τα παιδιά του χωριού. Το ψευδώνυμό του είναι Πουλιέζος, που βγαίνει από το Πολύζος, αλλά εγώ έχω συνηθίσει να τον φωνάζω Μουστάκια, λόγω του Λευκαδίτικου μουστακιού του που κυριαρχεί στο ευγενικό του πρόσωπο. Γεννήθηκε το 1945 και είναι γέννημα θρέμμα Λευκαδίτης, Ευγηριώτης. Φτιάχνει μια ειδική αλοιφή για τα εγκαύματα, πραγματικά θαυματουργή, με διάφορα βότανα που δεν αποκαλύπτει και έχουν γράψει για αυτή ακόμα και σε Τσέχικο site!
Φωτό από: Βάσω Φατούρου