Το Φθινόπωρο είναι γεμάτο ονομαστικές εορτές – και δεν αναφερόμαστε μόνο στις πασίγνωστες, αλλά και σε πολλές παράξενες (θα το διαπιστώσετε παρακάτω). Σκοπός του άρθρου είναι η καταγραφή τους από την έναρξη της φθινοπωρινής ισημερίας ( 21 Σεπτεμβρίου) ως τη λήξη του χειμερινού ηλιοστασίου (21 Δεκεμβρίου).
Πρώτα όμως, θα κάνουμε μια ουσιαστική αναφορά στις μεγάλες γιορτές, μαζί με τις «παραστάσεις» που τις συνοδεύουν, κάνοντάς τες χαρακτηριστικές.
Ο Σεπτέμβριος, ο μήνας της φθινοπωρινής ισημερίας, οποίος σηματοδοτεί την έναρξη της σχολικής χρονιάς, κατέχει και εναλλακτικές ονομασίες: Ορτυκολόγος, λόγω του περάσματος των αποδημητικών ορτυκιών, αλλά και Τρυγητής, λόγω του τρύγου. Επειδή όμως 14 Σεπτέμβρη είναι η μεγάλη γιορτή του Σταυρού, ονομάζεται και Σταυριάτης! Στην πόλη, τη μέρα εκείνη γίνονται μεγάλα πανηγύρια, η γιορτή όμως έχει και ιδιαίτερη σημασία για τους γεωργούς, μιας που αποτελεί την αφετηρία της νέας χρονιάς, ενόψει της σποράς. Ακόμα, οι νοικοκυρές χρησιμοποιούν το βασιλικό που παίρνουν από την εκκλησία και φτιάχνουν το προζύμι της χρονιάς. Την ημέρα του Σταυρού, οι ναυτικοί σταματούν τα μακρινά ταξίδια με ιστιοφόρα, συμβουλευόμενοι την παλιά λαϊκή παροιμία που λέει: «Του Σταυρού, σταύρωνε και δένε».
Ακόμα, στην Αίγινα αναβιώνει μία μιμητική παράσταση με το όνομα «Λειδινός», με μοιρολόγια και ταφή ενός ομοιώματος, προσφορά κολλύβων και χορούς με τραγούδια.
Ο Οκτώβριος, εκτός από Βροχάρης (λόγω των πολλών βροχών) συχνά αναφέρεται από το λαό ως Αϊ-Δημητριάτης, λόγω φυσικά της μεγάλης γιορτής του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα. Στα χωριά φαντάζονταν πως ο Άγιος Γεώργιος και ο Άγιος Δημήτριος είναι δίδυμα αδέρφια και μάλιστα πως ο Άγιος Γιώργης φέρνει το καλοκαίρι, ενώ ο Άγιος Δημήτρης το χειμώνα και το κρύο. Τη νύχτα πριν τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου πίστευαν πως ο ουρανός ανοίγει, ο Άγιος τινάζει τα άσπρα του γένια, ρίχνοντας το πρώτο χιόνι. Σαν έθιμο, οι Δημήτρηδες φιλεύουν τους καλεσμένους τους με αρνί ή κόκορα ενώ οι Δημητρούλες με κότα. Στο τραπέζι, λόγω εποχής, συνήθως υπάρχει καλαμπόκι, μηλόπιτα και κολοκύθα. «Έρχεται ο Άγιος Δημήτριος καβάλα στο άσπρο άλογο» λέει μια σερβική παροιμία – ενώ οι Ρώσοι λένε: «Τη μέρα του Αγίου Δημητρίου ο χειμώνας σκαρφαλώνει στο φράχτη».
Ο Νοέμβριος είναι γεμάτος μεγάλες γιορτές και συνήθως δεν προλαβαίνουμε να πηγαίνουμε τα δώρα μας ως καλεσμένοι σε σπίτια φίλων που γιορτάζουν. Ο μήνας εξαιτίας των γιορτών ονομάζεται: Αι-Στράτηγος και Αι-Ταξιάρχης ή Αρχαγγελιάτης από τη γιορτή των Ταξιαρχών στις 8. Όμως και Φιλιππιάτης, από τη γιορτή του Αγίου Φιλίππου στις 14.
Βέβαια έχουμε και τη μεγάλη γιορτή την 1η του μηνός – γιορτάζουν οι Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός. Όσο για τη γιορτή των Ταξιαρχών, 8 Νοεμβρίου, ο λαός λέει: «Οι γριές νηστεύανε στη χάρη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ για να τους πάρει εύκολα την ψυχή και να μην παιδεύονται, όταν ήταν να αποθάνουν».
Στη γιορτή του Αγίου Μηνά, 11 Νοεμβρίου, πιστεύεται πως φανερώνονται τα χαμένα αντικείμενα (Μηνάς= παραγγέλνω, φανερώνω).
Μια ακόμα μεγάλη γιορτή, τα Εισόδια της Θεοτόκου, 21 Νοεμβρίου. Τη μέρα αυτή, ο λαός παραδοσιακά βράζει σπόρους δημητριακών, οσπρίων, μιας που γιορτάζεται η Παναγία Μεσοσπορίτισσα και Πολυσπορίτισσα.
Αγίας Αικατερίνης (25 Νοέμβρη): Στα τέλη αυτού του μήνα η βροχή είναι τόσο ωφέλιμη, ώστε, αν ο καιρός δεν είναι βροχερός, ο λαός πιστεύει ότι η Αγία Αικατερίνη, δανείζεται νερό από άλλον άγιο, για να ρίξει βροχή την ημέρα της γιορτής της και να ευεργετήσει τους ανθρώπους. Ωστόσο, πριν το κρύο, πρέπει όλες οι δουλειές να ολοκληρωθούν!
Άγιος Ανδρέας (30 Νοεμβρίου): Ο λαός μας πιστεύει ότι από τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα αρχίζει να χειμωνιάζει. Εξ’ ου και οι παροιμίες:
– Του Αγίου Ανδρέου αντριεύει το κρύο
– Βλάχε μου, πότε κρύωσες;
– Αυτού κοντά τ’ Αγι- Αντριώς, του γέρο- Νικολάου.
Ο Δεκέμβριος, ο Χριστουγεννάρης, συνοδεύεται επίσης από μεγάλες γιορτές:
Της Αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου): Στη Μικρά Ασία φτιάχνουν μια μεγάλη μελόπιτα, που την τοποθετούν στο τρίστρατο της γειτονιάς. Εκεί πηγαίνει ο ιερέας να την ευλογήσει. Η νοικοκυρά κόβει την πίτα και τη μοιράζει στους περαστικούς!
Του Αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου): Ο προστάτης των ναυτιλλομένων. Η παράδοση λέει πως «τα ρούχα του είναι πάντοτε βρεγμένα από την άλμη και τα γένια του στάζουν θάλασσα».
Του Αγίου Σπυρίδωνα (12 Δεκεμβρίου): Παντού γιορτάζεται εκτενώς αλλά ειδικά στην Κέρκυρα, τιμάται ιδιαιτέρως. Ο λαός μάλιστα λέει: «Απ’ του αγίου Σπυρίδωνα μεγαλώνει η μέρα κατά ένα σπυρί».
Πάμε να δούμε όμως αναλυτικά όλες τις γιορτές του φθινοπώρου!
Σεπτέμβριος
21
- Ιωνάς, Ιωνία
22
23
24
- Θέκλα
- Κόπρος
- Μυρσίνη, Μυρσώ, Μέρσα, Αμερισούδα, Αμερσούδα, Αμέρσσα, Αμέρσα
- ΜυρτώΜύρτα, Μυρτιά
- Περσεφόνη, Πέρσης
25
- Ευφροσύνη, Ευφροσύνα, Φροσύνη, Φρόσω, Φροσούλα, Φροσού
27
- Ακυλίνη
- Επίχαρις, Επιχάρια
- Ζήνων
- Καλλίστρατος, Καλλιστράτης, Καλλιστράτη
28
- Χαρίτων, Χαρίτωνας, Χαρίτος
29
30
- Στρατόνικος, Στρατονίκης, Στρατονίκιος, Στράτος, Στράτης
Οκτώβριος
1
2
3
- Διονύσιος, Νύσης, Διονύσης, Νιόνιος, Διονυσία, Διονυσούλα, Νύσα, Ντένης, Ντενίζ, Σίσσυ
4
- Βερίνα, Βερίνη, Βέρα, Βερούλα, Βερούλη
- Ιερόθεος, Ιεροθέα, Ιεροθέη
- Καλλισθένης, Καλλισθένη
5
- Χαριτίνη, Χαριτίνα, Χαρίτη, Τίνα, Χαρά
6
- Ερωτηΐς, Ερωτηΐδα
7
- Βάκχος, Βάκχη, Βακχία
- Θαλάσσιος, Θαλάσσης, Θαλασσία
- Πολυχρόνιος, Πολυχρόνης, Χρόνης, Πολυχρονία, Πολυχρονούλα
- Σέργιος, Σεργία, Σεργιανή, Σεργιούλα
8
- Πελαγία, Πελάγιος, Πελαγής, Πελαγούλα, Πελαγίνα, Πελαγίτσα, Πελαγιώ
9
10
- ΕυλάμπιοςΛάμπης, Ευλάμπης
12
13
- Αγαθονίκη
- Καρπός
- Φλωρεντία, Φλωρέντιος, Φλωρέντα, Φλωρένα, Φλώρινα, Φλωρένσα, Φλωρέντζα, Ντία, Φλωρέντης, Φλωρέντος, Φλορέντσος, Φλορέντζος
- Χρυσή
14
15
- Λουκιανός, Λουκιανή
17
18
19
20
- Αρτέμιος, Αρτέμης, Αρτεμία, Αρτέμη, Αρτεμισία, Αρτέμιδα
- Γεράσιμος, Μάκης, Μικές, Μίκης
- Ενόη
- Κερασιά, Κερασία
- Ματρώνα, Ματρόνα
- Ντιάνα, Διάνα
21
- Ευκράτης, Εύκρατος, Ευκρατάς, Ευκρατία, Ευκρατούλα, Ευκρασία
- Ορσαλία, Ούρσουλα
- Σωκράτης, Σωκρατίνα, Σωκρατία
- Χριστόδουλος
22
- ΑβέρκιοςΑβερκία
23
24
- Σεβαστιανή, Σεβαστίνα, Σεβαστιάνα, Σεβαστή, Σέβη, Σεβούλα, Σεβαστούλα
25
26
- Γλύκων, Γλυκός
- Δημήτριος, Δήμητρα, Δημητρούλα, Δημητρία, Μιμή, Μιμίκα, Ντίμι, Δημήτρης, Δημητρός, Δήμος, Μίμης, Δημητράκης, Τζίμης, Τζιμάκος, Μήτσος, Μητσάκος, Μήτρος
- Λεπτίνα, Λέπτινος
27
28
29
30
- Απολλωνία
- Αστέριος, Αστέρης, Αστέρω, Αστερία, Αστρούλα
- Ζηνοβία, Ζηνόβιος, Ζήνα, Τζήνα,Τζίνα, Ζελίνα, Ζηνοβής, Ζήνος, Τζήνος, Τζίνα, Τζήνα
- Κλεόπας, Κλεόπιος, Κλεοπία, Κλεοπάκης, Πάκης
- Κρονίων, Κρονίωνας, Κρονίος, Κρόνος, Κρονία
- Μαρκιανός, Μαρκίνος
- Τέρτιος, Τέρτος, Τέρτης, Τέρτια, Τέρτα, Τέρτη, Τερτίνος, Τερτίνα
31
- Αμπλία, Αμπλίος
- Απελλής
- Αριστόβουλος, Αριστοβούλη
- Νάρκισσος
- Στρατονίκη, Στρατή, Νίκη
Νοέμβριος
1
2
- Ακίνδυνος, Ακίνδυνη
- Ανεμπόδιστος, Ανεμπόδιστη
- Αφθόνιος, Αφθονία
- Ελπιδοφόρος, Ελπιδοφόρα
- Πηγάσιος, Πήγασος, Πηγασία
4
5
- Γαλακτίων, Γαλακτίωνας, Γαλάτιος, Γαλάτης, Γαλακτία, Γαλατεία, Γαλάτια
- Επιστήμη
- Λίνος, Λίνα
- Σιλβανός, Σιλβάνα, Σιλβανή, Σίλβια, Σίλβα
6
7
- Αθηνόδωρος, Αθηνόδωρας, Αθηνοδωρής, Δώρης, Αθηνοδώρα
- Ερνέστος, Ερνεστίνη, Ερνεστίνα, Ερνέστα
- Θεαγένιος, Θεαγένης, Θεαγενία
- Θεμέλιος
8
- Άγγελος, Αγγελής, Αγγελική, Αντζελα, Ατζελα, Αντζυ, Αγγέλα, Αγγέλλω, Αγγελίνα
- Γαβριήλ, Γαβριέλα, Γαβριηλίτσα, Γαβριλίτσα, Αραβέλα, Γαβρίλος, Γαβρίλης
- Ευστρατία
- Μεταξία, Μεταξούλα, Ταξούλα
- Μιχαήλ, Μιχάλης, Μιχαέλα, Μιχαλός, Μιχαλιός, Μιχαλάκης, Μίχος, Μιχελής, Μιχαηλός, Μιχαέλλα
- Ραφαήλ, Ραφαήλος, Ραφαέλος, Ραφαέλα, Ραφαήλα
- Σταμάτιος, Σταμάτης, Στάμος, Σταμούλης, Σταμέλος, Σταμέλης, Σταμελάς, Σταματία, Σταματίνα, Σταμάτα, Μάτα, Ματούλα, Σταμέλα, Σταμούλα, Ματίνα, Σταματή, Μάτω, Σταματέλλα
- Στρατηγός, Στρατηγούλα, Στρατής
- Ταξιάρχης
9
10
- Αρσένιος, Αρσένης, Αρσενία, Αρσίνα
- Αρσινόη
- Ηρωδίων, Ροδίων, Ηρωδιάς, Ηρωδιάδα
- Μίλων, Μίλος, Μίλης
- Ορέστης, Ορεστία, Ορεστιάς, Ορεστιάδα
- Ροδίων, Ρόδιος, Ροδής, Ρόδος, Ροδιά, Ροδούλα, Ροδίτα, Ρόζα, Ροζαλία, Ροζίτα, Ροζίνα, Ροζάνα
- Σωσίπατρος, Σωπάτρα, Σώπατρος, Σωπατρία, Πάτρα, Πατρούλα, Πατρίτσα
- Ωρίων, Ωρίωνας, Ωριώνης, Ωριώνη
11
- Βικέντιος, Βικέντης, Βικεντία
- Βίκτωρ, Βίκτορας, Βικτωρία, Βικτορία, Βικτόρια
- Δράκων, Δράκοντας, Δράκος, Δρακούλης, Δρακούλα
- Μηνάς, Μηναίς, Μήνα,
- Μίνος, Μίνως, Μίνα
13
- Δαμασκηνός, Δαμασκηνή
- Χρυσόστομος, Χρυσοστόμης, Χρυσοστόμη, Χρυσοστομία, Χρυσοστομίτσα
14
16
17
18
- Πλάτων, Πλατωνία
20
21
- Βιργινία
- Δέσποινα, Δέσπω, Δεσποίνου, Δεσποινιώ, Ντέπη, Πέπη, Ζέπω, Πιπίνα
- Μαρία, Μάριος, Παναγιώτης, Μάρω, Μαριώ, Μαριωρή, Μαρίκα, Μαριγώ, Μαριγούλα, Μαρούλα, Μαρουλιώ, Μαρίτσα, Μανιώ, Μαριέττα, Μαρούσα, Μάρσια
- ΣουλτάναΣουλτάνης, Σούζυ, Σούζη, Σουλτανίτσα
22
23
- Αμφιλόχιος, Αμφιλοχία
- Έλενος
25
- Αικατερίνη, Κατερίνα, Καίτη, Κατίνα, Κατερινιώ
- Μερκούριος, Μερκούρης, Μέρκουρας, Μάρκορας, Μερκουρία
26
- Κυπαρισσία, Σίσσυ, Παρέσια, Παρεσίνα, Παρεσσία, Παρέσσα
- Νίκων
- Στέργιος, Στέργης, Στέργος, Στεργία, Στεργιανή, Στεργιούλα, Στεργιούδα
- Στυλιανός, Στυλιανή, Στέλιος, Στελής, Τέλης, Τέλιος, Στελίτσα, Στέλα, Στέλλα, Στέλια, Τέλα, Τελία, Τελίτσα
28
29
30
- Ανδρέας, Αντρέας, Ανδρίκος, Αντρίκος, Ανδρούλα, Αντρούλα, Ανδρίτσα, Αντρίτσα
Δεκέμβριος
1
- ΑρετήΑρετούσα
- Θεόκλητος
- Ιακώβ
- Ναούμ, Ναούμης, Ναούμα, Ναόμι
- Φιλάρετος, Φιλαρέτιος, Φιλαρέτης, Φιλαρέτη
2
3
- Γλυκέριος, Γλυκερός
4
- Βαρβάρα, Βαρβάρω, Βαρβαρούλα, Ρούλα, Βαρβαρίτσα, Ρίτσα
- Σεραφείμ, Σεραφειμία, Σεραφείμα, Σεραφειμή, Σεραφειμούλα, Σεραφειμίτσα
5
6
- Νικόλαος, Νικόλας, Νίκος, Νικολός, Νικολής, Νικολάκης, Νικολούδα, Νικολίτσα, Νικολέττα, Νικολίνα
7
- Αμβρόσιος, Αμβρόσης, Αμβροσία
8
9
- Άννα, Αννούλα, Αννίτα, Ανίτα, Ανέτα, Αννέτα, Ανναμπέλλα, Ανναμαρία
12
- Σπυρίδων, Σπυρίδωνας, Σπύρος, Σπυρέτος, Σπυράκης, Σπυράκος, Σπυρούλα, Σπυρέτα, Σπυρίνα, Σπυριδούλα, Σπυρίδινα
13
- Ευστράτιος, Ευστράτης, Ευστρατάς, Στρατάς, Στρατής, Στράτος
- Ιουβενάλιος, Ιουβεναλία, Ιουβενάλης, Γιουβενάλης
- Λουκάς, Λουκία, Λουκίτσα
14
15
- Ανθή, Ανθούλα
- Ελευθέριος, Λευθέρης, Λευτέρης, Λεφτέρης, Ελευθερία, Λευθερία, Λευτερία, Ρία
- Σύλβια
- Σωσσάνα
16
17
- Δανιήλ, Δανιήλος, Δανιέλος, Δανιήλα, Δανιέλα, Δανιηλίτσα
- Διονύσιος, Νύσης, Διονύσης, Νιόνιος, Διονυσία, Διονυσούλα, Νύσα, Ντένης, Ντενίζ, Σίσσυ
- Ίακχος
18
- Σεβαστιανός, Σεβαστίνος, Σεβαστός, Σέβος, Σέβης
- Φλώρος, Φλώρης, Φλώρα, Φλωρή
19
20
- Ιγνάτιος, Ιγνάτης, Ιγνατία
21
- Θεμιστοκλής, Θέμης, Θεμιστοκλεία, Θέμις, Θέμιδα
- Ιουλιανή, Ιουλία, Ιουλίτσα, Γιουλία, Γιούλα, Γιουλίτσα, Ιούλιος, Τζούλια
