MUSIC, ΒΙΒΛΙΑ, ΣΙΝΕΜΑ

Ο Ουμπέρτο Έκο εξηγεί τον τρόπο που μπορούμε να διαβάσουμε τη λογοτεχνία.

Post by: 01/11/2021 0 comments

Ένα απόσπασμα από τη συλλογή δοκιμίων του Ουμπέρτο Έκο «Τα όρια της ερμηνείας».

Τα αποσπάσματα προέρχονται από το δοκίμιο «Σημειώσεις για τη σημειωτική της πρόσληψης», με το οποίο ανοίγει η συλλογή (τα κείμενα του τόμου δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1980). Εικοσιπέντε σχεδόν χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του βιβλίου στα ελληνικά, ο Έκο (1932-2016) έρχεται να απευθυνθεί σε νέες γενιές και ομάδες αναγνωστών, εξηγώντας με εμβρίθεια, αλλά και χιούμορ, τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να διαβάσουμε τη λογοτεχνία.

Το παιχνίδι της ανάγνωσης.

Χρήση και ερμηνεία είναι ασφαλώς αφηρημένα πρότυπα. Κάθε ανάγνωση προκύπτει πάντοτε από τη σύμμειξη των δύο αυτών στάσεων. Συμβαίνει μερικές φορές ένα παιχνίδι που ξεκίνησε ως χρήση, να καταλήγει να παράγει διαυγή και δημιουργική ερμηνεία – και αντιστρόφως. Μερικές φορές, το να παρερμηνεύουμε ένα κείμενο σημαίνει να του αφαιρούμε την κρούστα από πολλές προηγούμενες κανονιστικές ερμηνείες, να αποκαλύπτουμε νέες του όψεις· και σ’ αυτή τη διαδικασία το κείμενο ερμηνεύεται πολύ καλύτερα και παραγωγικότερα, σύμφωνα με τη δική του intentio operis, αποδυναμωμένη και συσκοτισμένη από τις τόσες προηγούμενες intentiones lectoris (προθέσεις ή σκοπούς του λογοτεχνικού κειμένου), μεταμφιεσμένες σε αποκαλύψεις της intentio auctoris (της συγγραφικής πρόθεσης). Υπάρχει τέλος μια ερμηνεία προσχηματική, που παίρνει μορφές χρήσης χωρίς προκαταλήψεις για να δείξει πως η γλώσσα μπορεί να παράγει απεριόριστη σημείωση ή παρέκκλιση. Σε αυτή την περίπτωση η προσχηματική ανάγνωση έχει φιλοσοφικές λειτουργίες· τέτοιου τύπου μού φαίνονται τα παραδείγματα αποδομισμού που προσφέρει ο Derrida. Αλλά αποδόμηση δεν σημαίνει μετακίνηση από τη μια έννοια στην άλλη· σημαίνει ανατροπή και εκτόπιση μιας εννοιολογικής τάξης ή μιας εννοιολογικής αταξίας με την οποία αρθρώνεται το κείμενο. Ο Derrida έχει μεγαλύτερη διαύγεια από τον ντεριντισμό. Πιστεύω ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα σ’ αυτό το φιλοσοφικό παιχνίδι (του οποίου στόχος δεν είναι το μεμονωμένο κείμενο αλλά ο θεωρησιακός ορίζοντας που αυτό αποκαλύπτει ή προδίδει) και την απόφαση να εφαρμοστεί η μέθοδός του στη λογοτεχνική κριτική – ή να γίνει τέτοια μέθοδος το κριτήριο κάθε ερμηνευτικού ενεργήματος.

Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα σε μετάφραση Μαριάννας Κονδύλη.

Πηγή: apotis4stis5.com

Η ιστοσελίδα έχει πληροφοριακό χαρακτήρα. Διαβάστε τους όρους χρήσης
Show Buttons
Hide Buttons