Δεν υπάρχει άνθρωπος των γραμμάτων, του θεάματος αλλά και της πολιτικής στο εξωτερικό, που όταν εκφράζεται για την Ελλάδα, να μην αναφέρει ότι η ανθρωπότητα της οφείλει την ”επινόηση της Δημοκρατίας”. Επίσημες επισκέψεις ηγετών στην Ελλάδα όπως αυτή του Προέδρου των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, υμνούν τις αξίες που θεμελίωσαν μεγάλο μέρος του κόσμου και που συνεχίζουν να συναρπάζουν. Η Δημοκρατία επινοήθηκε στην Αθήνα χιλιετίες πρίν και ακόμη και σήμερα, γίνονται ολόκληρες μελέτες γι’ αυτήν. Ποιά πράγματα χαρακτήριζαν τη Δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας;
1. Ένας τρόπος ζωής ανεπανάληπτος.
Στον τότε γνωστό κόσμο, πουθενά δεν έλαβε χώρα μια τέτοια πνευματική ”επανάσταση”. Μέσα από πολλές ζυμώσεις και αρκετά πισωγυρίσματα, οι Αθηναίοι διαπίστωσαν πως, όσο περισσότεροι παίρνουν μέρος στις δημόσιες υποθέσεις, τόσο το καλύτερο για όλη την πόλη που τελικά, χάρη στη Δημοκρατία και σε όσα τής προσέφερε, έγινε ”αυτοκρατορία” (τηρουμένων των αναλογιών της εποχής). Σαν σύστημα, διήρκεσε για 140 έτη περίπου (από το 462 π.Χ μέχρι το 322 π.Χ). Για να φτάσει να εφαρμόζεται η Δημοκρατία των Αθηνών, πέρασαν περίπου 2 αιώνες ταραχών και ζυμώσεων αυτού του υπέρλαμπρου πολιτεύματος. Η έκδοση συγγαμμάτων και πραγματειών που σήμερα θαυμάζει όλος ο κόσμος, έλαβε χώρα στην Δημοκρατία των Αθηνών. Θεατρικές παραστάσεις, σχολές φιλοσοφίας και εμπόριο απέδειξαν πως η Δημοκρατία στην αρχαία Αθήνα, δεν ήταν απλώς ένα πολίτευμα, αλλά ένας νέος τρόπος ζωής που εξυψώνει το ανθρώπινο πνεύμα.
2. Σόλωνας και Κλεισθένης.
Οι δύο σημαντικότερες προσωπικότητες οι οποίες έβαλαν τα θεμέλια στην Δημοκρατία, ήταν ο Σόλωνας και ο Κλεισθένης. Μια παράδοξη ιστορία βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία της Δημοκρατίας. Ο Δράκων (γνωστός από τη φράση ”Δρακόντεια μέτρα”) ήταν τύραννος. Παρόλα αυτά, ο δρόμος προς τη Δημοκρατία ξεκίνησε το 621 π.Χ όταν ο Δράκων έφτιαξε ένα “σύνταγμα”, μια σειρά νόμων (αρκετά αυστηρών) στους οποίους έπρεπε να πειθαρχούν όλοι οι πολίτες.
Πάνω σε αυτό το πλαίσιο, και μετά από πολλές ζυμώσεις, ο Σόλωνας δημιούργησε μια πιο φιλική προς την ελευθερία, σειρά νόμων που ονομάστηκε “Σεισάχθεια”. Το όνομα αυτό που δόθηκε στο σύνολο των μεταρρυθμίσεων του Σόλωνα, σήμαινει “διαγραφή του βάρους”. Πριν από τους νόμους του Σόλωνα, ένας ισχυρός μπορούσε να κάνει δούλους εκείνους που τού χρωστούσαν χρήματα. Και μάλιστα, όχι μόνο αυτούς, αλλά και μέλη της οικογένειάς τους. Ο Σόλωνας δημιούργησε ένα πιο δίκαιο κοινωνικό συμβόλαιο, το οποίο απαγόρευε την εγκαθίδρυση τυράννων. Ο δρόμος προς τη Δημοκρατία είχε ανοίξει για τα καλά!
Ο Κλεισθένης το 511π.Χ συνέχισε το έργο του Σόλωνα. Χώρισε σε δέκα φυλές τους Αθηναίους (τις ονόμασε τριττύες) και μοίρασε δικαιώματα. Παρόλα αυτά, παρέμενε στην Αθήνα η λεγόμενη ”τιμοκρατία”. Σύμφωνα με αυτήν, κάθε πολίτης είχε λόγο στα δημόσια πράγματα ανάλογα με το εισόδημά του (το ίδιο συνέβαινε και με τις υποχρεώσεις του, πχ καταβολή φόρων). Υπήρχαν λοιπόν οι Πεντακοσιομέδιμνοι. οι Τριακοσιομέδιμνοι, οι Διακοσιομέδιμνοι και οι Θήτες. Τέσσερα πολιτικά όργανα δημιουργήθηκαν από το σύστημα του Κλεισθένη. Κάθε φυλή είχε τον δικό της Πεντακοσιομέδιμνο εκπρόσωπο (1 για καθεμιά από τις 10 φυλές) και έτσι δημιουργήθηκε ένα 10μελές Συμβούλιο. Η Βουλή του Αρείου Πάγου επόπτευε το 10μελές αυτό Συμβούλιο και σε αυτήν συμμετείχαν ευγενείς. Η Βουλή των Πεντακοσίων φιλοξενούσε 50 μέλη από κάθε φυλή που όμως ανήκαν στις τρείς ανώτερες τάξεις (Πεντακοσιομέδιμνοι, Τριακοσιομέδιμνοι και Διακοσιομέδιμνοι). Τέλος, δημιουργήθηκε η Συνέλευση των Πολιτών όπου μπορούσαν να συμμετέχουν όλοι οι Αθηναίοι πολίτες.
3. Η ωρίμανση της Δημοκρατίας.
Ο Κλεισθένης δημιούργησε όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για να αναδυθεί περίπου 60 χρόνια μετά η Δημοκρατία. Η Βουλή του Αρείου Πάγου είχε αποκτήσει πολλά προνόμια και έτσι η εξουσία πάλι συγκεντρώθηκε σε χέρια λίγων. Το 479 π.Χ άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τις ατέλειες του προηγούμενου συστήματος. Μια πολύ μεγάλη ατέλεια του συστήματος του Κλεισθένη ήταν ότι η τελευταία τάξη των Αθηναίων (οι Θήτες) δεν μπορούσαν να εκλεγούν, μπορούσαν μόνο να εκλέξουν.
Άλλοι δύο άνθρωποι έπαιξαν σπουδαίο ρόλο ώστε η Αθήνα να οδηγηθεί στη Δημοκρατία. Ο Αρχέστρατος και ο Εφιάλτης του Σοφωνίδη, συσπείρωσαν τον κόσμο και κατάφεραν να συγκρουστούν με τη Βουλή του Αρείου Πάγου και να επιτευχθεί πολιτική ισότητα για όλους τους Αθηναίους πολίτες. Ο Άρειος Πάγος έγινε απλώς ένα ”δικαστήριο” που δίκαζε υποθέσεις εγκλημάτων. Είναι πολύ ενδιαφέρον πως μια φράση που χρησιμοποιούμε, προέκυψε από τον Εφιάλτη του Σοφωνίδη. Όταν λέμε ότι είδαμε κακό όνειρο λέμε ”Είδα εφιάλτη!”. Η ρίζα αυτής της φράσης βρίσκεται σε έναν θρύλο που ήθελε Αρεοπαγίτες να βλέπουν στον ύπνο τους τον Εφιάλτη του Σοφωνίδη ως διώκτη τους! Αυτή η Αθήνα ήταν πλέον έτοιμη να συνεχίσει τον ”χρυσό αιώνα” όπου έμελλε να είναι ο πιο κρίσιμος, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για τον δυτικό κόσμο!
Φωτό από: IGN Nordic
