Το ελληνικό παράδειγμα πολιτισμού, φαίνεται να είναι πολύ πιο διαχρονικό ακόμη και από αυτό που νομίζουμε. Ο παρελθοντικού τύπου θαυμασμός που έχουμε για την αρχαία Ελλάδα, είναι σίγουρα άγονος καθώς η αρχαία Ελλάδα…ζει και βασιλεύει παντού, τουλάχιστον το “πνεύμα” της. Πώς γίνεται όμως οι ΗΠΑ να έχουν σχέση με την αρχαία Ελλάδα και ειδικά με την αρχαία Σπάρτη;
Λυκούργος
Ένας από τους θρύλους της αρχαίας Σπάρτης, είναι ο νομοθέτης της, ο Λυκούργος. Η “Μεγάλη Ρήτρα” ήταν ουσιαστικά το έργο του, το οποίο έγινε στο “Σύνταγμα” της αρχαίας Σπάρτης το οποίο το εμπνεύσθηκε από χρησμούς του Μαντείου των Δελφών. Στο Δικαστήριο των Βρυξελλών, ένα άγαλμα του Λυκούργου κοσμεί το κτίριο που το στεγάζει, όμως η φήμη του απλώθηκε στην Αμερική!
Το Σύνταγμα των ΗΠΑ (Διακήρυξη Ανεξαρτησίας) είναι εμπνευσμένο από την “Μεγάλη Ρήτρα” του Λυκούργου. Μάλιστα, το ίδιο το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, είναι θεσμοθετημένο με βάση το πολιτικό σύστημα της αρχαίας Σπάρτης. Το πρώτο κοινοβούλιο δε βρισκόταν στην Αθήνα. Βρισκόταν στη Σπάρτη και λεγόταν “Απέλλα” κατά τη Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου. Η αντίστοιχη “Απέλλα” των ΗΠΑ είναι η “Βουλή των Αντιπροσώπων” (House of Representatives).
Η αρχαία Σπάρτη όμως είχε πολλά φίλτρα στη λήψη αποφάσεων και έτσι, δεν γινόταν ό,τι ήθελε η Απέλλα. Κάθε όργανο ήλεγχε το άλλο και δεσπόζουσα θέση σε αυτόν τον έλεγχο, είχε η “Γερουσία” (Senate στις ΗΠΑ). Σε αυτό το όργανο, οι πιο “σοφοί” και έμπειροι λήπτες απόφασης, καθόριζαν το μέλλον της Σπάρτης. Πέραν όλων αυτών, υπάρχει και άλλη μια σημαντική επιρροή της αρχαίας Σπάρτης στις ΗΠΑ. Η “Δυαρχία”. Η αρχαία Σπάρτη δεν είχε έναν βασιλιά. Είχε δύο. Ο ένας μπορούσε να εκστρατεύει και ο άλλος έπρεπε να είναι στη Σπάρτη για να κυβερνά. Ο θεσμός των ΗΠΑ με τον Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα! Σήμερα ο θεσμός του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ είναι λιγότερο ισχυρός από ό,τι ήταν αλλά στο παρελθόν θεωρούνταν ίσοι. Όπως και στην αρχαία Σπάρτη, έτσι και στις ΗΠΑ, οι ηγέτες δεν μπορούσαν να είναι παντοδύναμοι.
Ο “Ψυχρός Πόλεμος” και η ταινία του Φρανκ Μίλλερ.
H περίοδος του Ψυχρού Πολέμου ήταν πολύ παράξενη για όλον τον κόσμο. Η απίστευτη ιδεολογική πόλωση που διήρκησε για 50 περίπου χρόνια, έκανε ακόμη και την ιστορία αντικείμενο ερμηνειών προκειμένου να επιστρατευτεί για την επικράτηση της μιας ή της άλλης ιδεολογίας. Από αυτό, δε γλίτωσε και η σχέση αρχαίας Σπάρτης και ΗΠΑ.
Στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου, τα αμερικανικά πανεπιστήμια και οι σχολές που προετοίμαζαν αξιωματικούς και διπλωμάτες, ταύτιζαν την αρχαία Αθήνα με τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ με την αρχαία Σπάρτη. Ποιοί λόγοι τους οδήγησαν σε αυτήν την “σύγκριση”; Η αρχαία Σπάρτη είχε ένα πολίτευμα λιγότερο ανοικτό από την αρχαία Αθήνα. Η αρχαία Αθήνα, συμβόλιζε την “ανοικτή κοινωνία” ενώ η “ξενηλασία” της αρχαίας Σπάρτης την καθιστούσε κλειστή. Έτσι, η μελέτη της αρχαίας Σπάρτης και ο πολιτισμός της ήταν μάλλον ταμπού για τις ΗΠΑ και τον δυτικό κόσμο εκείνη την περίοδο.
Η εντυπωσιακή αλλαγή αυτής της κακής παρένθεσης, ήλθε το 2006 όταν ο διάσημος συγγραφέας και σκηνοθέτης Φρανκ Μίλλερ έβγαλε την ταινία “Οι 300”, οι οποίοι έσπασαν ταμεία παγκοσμίως. O Μίλλερ μάλιστα, δήλωσε πως από 6 ετών, όταν και επισκέφτηκε την Σπάρτη, δεν έπαψε να εμπνέεται από αυτήν. Την αποφόρτιση της ταύτισης της αρχαίας Σπάρτης με την ΕΣΣΔ είχε ξεκινήσει πριν από τον Μίλλερ, ο Steven Pressfield με το υπέροχο ιστορικό του μυθιστόρημα, “Οι Πύλες της Φωτιάς”. Από εκεί και μετά, βγήκαν πολλά και ποιοτικά βιβλία για την αρχαία Σπάρτη, για τον πολιτικό της πολιτισμό και για τις συνήθειες μιας πόλης που ακόμη και οι αντίπαλοί της έλεγαν πως περιφρονεί τον φόβο του θανάτου!
Φωτό από: Cognosco Team
