Λέων Τολστόι

Η Ανάσταση

Εκδόσεις Κέδρος

“Η Ανάσταση” του Λέοντα Τολστόι (σε μετάφραση Ελένης Μπακοπούλου) είναι ένα ακόμα αριστούργημα της κλασικής ρώσικης λογοτεχνίας. Ένα κοινωνικό μανιφέστο πάνω στην κοινωνική αδικία και, στις ενοχές του ανθρώπου. Οι κοινωνικές του καταγγελίες με σαρκαστική, καυστική, ειρωνική γραφή, παραπέμπουν στο βιβλίο “Οι Άθλιοι” του Ουγκώ.

Η ιστορία έχει ως εξής:

• Ο πρίγκιπας Ντιμίτρι Ιβάνοβιτς Νεχλιούντοφ επισκέπτεται τις θείες του στην εξοχή και γνωρίζεται και συμπαθεί την όμορφη ψυχοκόρη τους, την Κατιούσα Μάσλοβα, νόθο κόρη μιας ανύπαντρης υπηρέτριας.
• Δύο χρόνια μετά, ο πρίγκιπας ξαναπερνάει από τις θείες του. Όμως, αυτή τη φορά, είναι άντρας πια, με τις ανάγκες και τις επιθυμίες ενός εγωιστή, χωρίς ιδιαίτερους φραγμούς.
• Εκεί, ξαναβρίσκει την Κατιούσα, η οποία τον ερωτεύεται. Ο πρίγκιπας, υποκύπτοντας στην θύελλα που συμβαίνει μέσα του (όπως περιγράφει συγγραφέας) επιδιώκει με κάθε τρόπο να αποπλανήσει αυτό το χαριτωμένο κορίτσι, το οποίο, όμως, γνωρίζοντας την κοινωνική της θέση, αρνείται να υποκύψει.
• Το βράδυ, μετά τη λειτουργία της Ανάστασης, ο Νεχλιούντοφ, υποχωρώντας στο ασυγκράτητο ζωώδες συναίσθημα που τον κυριαρχεί, αρχίζει να την ικετεύει να τον δεχτεί στο δωμάτιό της και μπαίνει σαν το κλέφτη στο δωμάτιο υπηρεσίας μιας ερωτευμένης κοπέλας και την αρπάζει, οδηγώντας την στο δωμάτιό του.
• Σε δύο μέρες ο Νεχλιούντοφ αναχωρεί, χωρίς καν να σκεφτεί την κοπέλα, και την ξανασυναντά 10 χρόνια μετά.
• Στο μεταξύ η Κατιούσα, 5 μήνες μετά τη βραδιά με τον Νεχλιούντοφ, ανακαλύπτει ότι είναι έγκυος. Οι θείες την διώχνουν από το σπίτι. Γεννάει ένα αγοράκι που, όμως, πεθαίνει. Σε όποια δουλειά και να προσπάθησε να εργαστεί, πάντα το αφεντικό την παρενοχλεί και αναγκάζεται να μείνει χωρίς δουλειά. Ακόμη κι ένας εμποροϋπάλληλος που αγάπησε, την εγκατέλειψε και εξαφανίστηκε.
• Σιγά-σιγά η Κατιούσα, μη βρίσκοντας την ησυχία της σε καμιά δουλειά, γίνεται ιερόδουλη. Σε ένα επεισόδιο στο “σπίτι” που εργαζόταν, τα αφεντικά της δίνουν να ρίξει λίγη σκόνη στο ποτό ενός πελάτη βίαιου, πλούσιου, κακού για να κοιμηθεί. Εκείνη το έκανε. Όμως η σκόνη ήταν ποντικοφάρμακο, ο πλούσιος πελάτης πέθανε και η Κατιούσα με τα αφεντικά της κατηγορούνται για ανθρωποκτονία και κλοπή.
• Κατά μια απίστευτη σύμπτωση, στο δικαστήριο που θα τους δικάσει, ανάμεσα στους ενόρκους έχει κληθεί και ο Νεχλιούντοφ. Εκείνος την αναγνωρίζει, εκείνη, όμως, όχι.
• Εξαιτίας του πρόχειρου τρόπου που οι ένορκοι αντιγράφουν την απόφασή τους, παραλείποντας μια φράση για τα κίνητρα της Κατιούσας, η κοπέλα βρίσκεται ένοχη και καταδικάζεται σε 4 χρόνια κάτεργα στη Σιβηρία.
• Αυτή είναι η δεύτερη φορά που ο Νεχλιούντοφ αδικεί την κοπέλα. Κάτι, όμως, ανθρώπινο και ξεχασμένο ξυπνάει μέσα του, μια Ανάσταση ανατρέπει τον ψυχισμό του, κάνοντάς τον να αναθεωρήσει τη ζωή του, τις σχέσεις του με την κοινωνία και τη δικαιοσύνη. Κατατρεγμένος από τις Ερινύες, αποφασίζει να αποκαταστήσει την αδικία.
• Πουλάει όλα του τα υπάρχοντα, αφήνει πίσω του τη ζωή στην υψηλή κοινωνία και ακολουθεί την Κατιούσα στο μαρτύριό της στη Σιβηρία, ζητώντας της να τον παντρευτεί. Παράλληλα κάνει ό,τι μπορεί για να αποκατασταθεί η αδικία που έγινε εις βάρος της καταθέτοντας αίτηση, ώστε να της δοθεί χάρη.
• Όμως, εκείνη, που ως τώρα είχε θαμμένο όλο το θυμό, την οργή, την ντροπή και την ταπείνωση από τη στάση του, αρνείται τη θυσία του. Όταν, ένας άλλος, κατάδικος, πολιτικός όμως, όχι ποινικός, που βρίσκεται μαζί με την Κατιούσα τη ζητάει σε γάμο, εκείνη αποφασίζει να τον παντρευτεί. Αν και ακόμα υπάρχει μέσα της αγάπη για τον Νεχλιούντοφ, επιλέγει να θυσιαστεί για δεύτερη φορά παρά να του επιβάλει μια δυστυχισμένη ζωή στη Σιβηρία.
• Έτσι, απελευθερώνει τον Νεχλιούντοφ από τις ενοχές του, χαρίζοντάς του την προοπτική μιας νέας ζωής.

Μέσα στις 623 σελίδες του βιβλίου “Η Ανάσταση” ανακαλύπτουμε φαρμακερές αλήθειες που φέρνει στο φως η καταγγελτική πένα του Τολστόι.

1. Για τον άνθρωπο που κάνει την αδικία, υπάρχουν Ερινύες, τύψεις, ντροπή και ενοχές που κατακλύζουν την ψυχή του, απαιτώντας την τιμωρία και την κάθαρσή του.
2. Η υποκρισία της κοινωνίας, της οικογένειας και της δικαιοσύνης, οδηγούν τους θεσμούς – της εποχής – στο να καταρρέουν σιγά-σιγά.
3. Οι άνθρωποι, συχνά, ξεκινούν σαν ιδεολόγοι γεμάτοι καλοσύνη και το αίσθημα δικαιοσύνης και, μεγαλώνοντας μεταμορφώνονται σε συμφεροντολόγους, εγωιστές, υποκριτές, που βάζουν το προσωπικό τους συμφέρον πάνω απ’ όλα.
4. Ο Τολστόι τα βάζει με τη δικαιοσύνη. Η δικαιοσύνη δεν υπάρχει, για να αποδοθεί βασίζεται σε τυχαίες συμπτώσεις.
5. Τι είναι δίκαιο και τι είναι άδικο; Ποιος τιμωρείται και μπαίνει στη φυλακή (ειδικά αν είναι φτωχός χωρίς στον ήλιο μοίρα) και ποιος μένει έξω, ατιμώρητος αν και ένοχος; ( ο Νεχλιούντοφ, ως ηθικός αυτουργός στη κατηφόρα της ζωής της Κατιούσας).
6. Η συγχώρεση που υπάρχει μέσα στις γενναιόδωρες καρδιές ( όπως αυτή της Κατιούσας)
7. Οι επαναστατικές απόψεις του Τολστόι κατά της εξουσίας, της φεουδαρχίας, του αναμορφωτικού συστήματος, εμπεριέχουν σπόρους για τη μετέπειτα επανάσταση.
8. Ξεσκεπάζει όλη την εξαθλίωση και τη μαρτυρική ζωή μέσα στους τοίχους των φυλακών (τις αρρώστιες, το μαστίγωμα, τον εξευτελισμό, τις αλυσίδες).
9. Στο τελευταίο του αυτό βιβλίο, ο Τολστόι κάνει αναφορά στη θρησκεία μέσα από το πρίσμα της υποκρισίας αλλά και το πρίσμα του καθαρού αναζητητή των διδαχών του Κυρίου.
10. Η γυναίκα, όπως περιγράφεται στην κοινωνική αποτύπωση του βιβλίου, είναι το θύμα κάθε σεξουαλικής πράξης και υφίσταται τις συνέπειες κουβαλώντας το σταυρό των συνεπειών αυτών.

Το μυθιστόρημα “Η Ανάσταση” του Λέοντα Τολστόι θα σε ξεσηκώσει να αναθεωρήσεις τις ηθικές σου αρχές, αυτές που είχες στα δεκαοκτώ, συγκρίνοντάς τες με τις αρχές που έχεις αποδεχτεί σήμερα. Πού συμβιβάστηκες, πού άφησες ανοιχτά παραθυράκια, πού προσπέρασες, τι καταδίκασες.

Θα προκαλέσει τη δική σου Ανάσταση.